Περιλήψεις Ἔργων

Α΄
Δογματικά–Θεολογικά

Ἐμπειρική Δογματική τῆς Ὀρθοδόξου Καθολικῆς Ἐκκλησίας κατά τίς προφορικές παραδόσεις τοῦ π. Ἰωάννου Ρωμανίδη

Τόμος Α΄: Δόγμα–Ἠθική–Ἀποκάλυψη

Πρόκειται γιά μιά πρωτότυπη Δογματική, διότι συνδέεται μέ τήν ἐμπειρία.
Ἀναλύεται τό δόγμα κατά τήν Ὀρθόδοξη θεολογία, πού εἶναι ἔκφραση τῆς ἐμπειρίας τῶν Ἁγίων καί ὁδηγός πρός τήν ἐμπειρία, ἡ σχέση τοῦ δόγματος μέ τήν ἐκκλησιαστική ζωή, ἡ διάκριση τοῦ δόγματος ἀπό τήν φιλοσοφία καί ἡ σύνδεσή του μέ τήν ὀρθόδοξη ἀσκητική.

Ἐπί πλέον ἀναλύεται τό τί εἶναι ἡ ἐμπειρία τῆς ἀποκάλυψης, ποιοί εἶναι οἱ φορεῖς τῆς ἀποκάλυψης καί ποιό εἶναι τό μήνυμα τῆς ἀποκάλυψης.

Φαίνεται ὅτι ἡ θεολογία δέν εἶναι στοχασμός. «Τό δόγμα δέν εἶναι νά πιστευθῆ. Τό δόγμα εἶναι νά βιωθῆ». Σκοπός τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας εἶναι νά ὁδηγήση τόν ἄνθρωπο ἀπό τόν σκοτασμό τοῦ νοῦ στόν φωτισμό καί στήν θέωση καί ὄχι νά τόν ἱκανοποιήση ψυχολογικά. Οἱ ζῶντες ἅγιοι καί τά λείψανα τῶν ἁγίων εἶναι ἀπόδειξη τῆς αὐθεντικότητας τῆς ἐμπειρίας τοῦ δοξασμοῦ, τῆς ἐμπειρίας τῆς Πεντηκοστῆς. Οἱ ἅγιοι διά μέσου τῶν αἰώνων εἶναι οἱ ἀποδέκτες, κληρονόμοι καί φορεῖς τῆς θείας ἀποκαλύψεως, πού δόθηκε ἅπαξ τήν ἡμέρα τῆς Πεντηκοστῆς.

Ἔρχεται στήν ἐπιφάνεια ὑλικό ἀπό τίς ἀπομαγνητοφωνημένες παραδόσεις τοῦ π. Ἰωάννη Ρωμανίδη στό Πανεπιστήμιο καί γι' αὐτό εἶναι πρωτότυπη ἐργασία.

Ἐμπειρική Δογματική, Τόμος B΄: Τριαδικός Θεός–Δημιουργία–Πτώση–Ἐνανθρώπηση–Ἐκκλησία–Μετά Θάνατον Ζωή

Ἡ πρωτότυπη Δογματική ἀναλύει τά δογματικά θέματα μέσα ἀπό τήν ἐμπειρία τῶν ἁγίων. Ἀναπτύσσεται ἡ ὅλη δογματική θεολογία τῆς Ἐκκλησίας γιά τήν θεολογία τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ, τήν δημιουργία τοῦ κόσμου, τήν πτώση τοῦ ἀνθρώπου, τήν ἐνανθρώπηση τοῦ Υἱοῦ καί Λόγου τοῦ Θεοῦ, τήν Ἐκκλησία ὡς Σῶμα Χριστοῦ, ὡς ἄκτιστη καί κτιστή, τίς Οἰκουμενικές Συνόδους, τήν διάκριση μεταξύ Θρησκείας καί Ἐκκλησίας, ὅπως καί γιά τόν θάνατο καί τήν μετά θάνατο ζωή.

Ἡ δογματική προσέγγιση τοῦ π. Ἰωάννη Ρωμανίδη, πού ἀναλύεται στό βιβλίο ἀπό προφορικές του παραδόσεις, ἔχει μεγάλη εὐρύτητα λόγῳ τῆς ἀμερικανικῆς του κουλτούρας, τῆς ἀκαδημαϊκῆς του ἔρευνας καί τῆς συμμετοχῆς του στούς οἰκουμενικούς διαλόγους.

Ἕνα σημεῖο πού πάντοτε τόνιζε καί πού προκαλοῦσε τούς ἀκροατές του εἶναι ὅτι ἡ Ἐκκλησία ἔχει μιά ἐπιστημονική μέθοδο, μέ τήν ὁποία ὁδηγεῖ τόν ἄνθρωπο στήν κάθαρση (ἀγώνας κατά τῶν παθῶν), στόν φωτισμό (χωρισμός λογικῆς καί νοερᾶς ἐνέργειας, νοερά προσευχή στήν καρδιά) καί θέωση (κατά τήν εὐδοκία τοῦ Θεοῦ).

Ὁ καθένας μπορεῖ νά τήν ἀκολουθήση καί νά διαπιστώση τήν πιστότητά της, ὅπως στήν ἐπιστημονική κοινότητα ἡ ἀνακοίνωση ἑνός πειράματος προκαλεῖ τούς ἐπιστήμονες νά τό ἐπαναλάβουν γιά νά ἐπιβεβαιώσουν τήν πιστότητα τοῦ ἀποτελέσματος. Ἡ βεβαιότητά του γιά τήν ἐπιτυχία τῆς μεθόδου τῆς Ἐκκλησίας καί ἡ ἐπιχειρηματολογία του μᾶς ὁδηγεῖ στήν πεποίθηση ὅτι ὁ ἴδιος τήν ἐφάρμοσε καί μιλοῦσε ἀπό προσωπική τοῦ ἐμπειρία.

Οἱ Δεσποτικές Ἑορτές

Εἶναι εἰσοδικό στό Δωδεκάορτο καί στήν Ὀρθόδοξη Χριστολογία.

Εἶναι μιά πλήρης καί ἐκτενής ἀνάλυση κάθε ἑορτῆς πού ἀναφέρεται στόν Δεσπότη Χριστό μέ βάση τήν διδασκαλία τῶν ἁγίων Πατέρων. Παρουσιάζονται τά ἑρμηνευτικά κλειδιά πού βοηθοῦν νά κατανοήσουμε τούς σταθμούς τῆς θείας Οἰκονομίας, τά γεγονότα ἐκεῖνα διά τῶν ὁποίων ἐπετεύχθη ἡ νίκη τοῦ Χριστοῦ πάνω στόν θάνατο, τόν διάβολο καί τήν ἁμαρτία. Μποροῦμε νά δοῦμε πῶς νά ἐντρυφήσουμε καί νά βιώσουμε στήν προσωπική μας ζωή τούς σταθμούς τῆς θείας Οἰκονομίας. 

Οἱ Θεομητορικές ἑορτές, Τά ἱστορικά καί θεολογικά τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου

Μιά θεολογική βιογραφία τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου μέσα ἀπό τό Συναξάριο τῆς Ἐκκλησίας, τούς λόγους τῶν Πατέρων, τήν ἱερή ὑμνογραφία, τήν εἰκονογραφία, καί γενικά τήν παράδοση τῆς Ἐκκλησίας, πού δείχνει τήν θέση καί τήν ἀξία τῆς Θεοτόκου μέσα στήν Ἐκκλησία. 

Οἱ Θεομητορικές ἑορτές δέν ἐξυμνοῦν μόνο τό μεγαλεῖο καί τήν δόξα τῆς Παναγίας, ἀλλά συγχρόνως μᾶς ὑποδεικνύουν, κατ' ἀναλογία, καί τόν τρόπο τῆς πορείας μας ἀπό τό κατ' εἰκόνα στό καθ' ὁμοίωση. Ἡ Παναγία ὑπέδειξε σέ ὅλους τούς ἀνθρώπους ὅτι ἡ ἡσυχία καί ἡ νοερά προσευχή εἶναι ὁ μόνος δρόμος πού ὁδηγεῖ στήν θεογνωσία καί τήν σωτηρία καί μέ τόν τρόπο αὐτό γίνεται πρότυπο ζωῆς γιά ὅλους μας.

π. Ἰωάννης Σ. Ρωμανίδης, Ἕνας Κορυφαῖος Δογματικός Θεολόγος τῆς Ὀρθοδόξου Καθολικῆς Ἐκκλησίας

Ἕνας μεγάλος θεολόγος τοῦ 20οῦ αἰώνα πού σηματοδότησε τήν ἐποχή μας. Μέ τίς ἔρευνές του πάνω στά θεολογικά θέματα ἀνοίγει νέους δρόμους στήν δογματική καί στήν θεολογία. Ἐπαναδιατυπώνει τήν πατερική παράδοση στήν ἐποχή μας μέ τρόπο ὀρθόδοξο, χωρίς νά τήν ἀλλοιώνη. Ἀνακαλύπτει τά ἑρμηνευτικά κλειδιά γιά τήν κατανόηση τῆς ὀρθόδοξης θεολογίας, πού εἶναι ἐμπειρική. Ἐντοπίζει τά βασικά σημεῖα ἀπό τά ὁποῖα θά προέλθη ἡ ἑνότητα μεταξύ Ὀρθοδόξων Χριστιανῶν καί ἄλλων Ὁμολογιῶν. 

Σημαντική συμβολή τοῦ βιβλίου εἶναι ὅτι παρουσιάζονται γιά πρώτη φορά οἱ εἰκοσιπέντε (25) ἐπιστολές τοῦ π. Ἰωάννου Ρωμανίδη πρός τόν μεγαλύτερο θεολόγο τοῦ 20οῦ αἰώνα, π. Γεώργιο Φλωρόφσκυ, καί στίς ἐπιστολές αὐτές φαίνεται ὁ μεγάλος σύνδεσμός τους.

Ὁ Κύριος τῆς Δόξης

Πρόκειται γιά τήν Χριστοκεντρική καί Θεοπτική ἐμπειρία τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης.

Ἡ ἱερή ἱστορία τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, πού εἶναι ἡ προϊστορία τοῦ Χριστιανισμοῦ, δέν εἶναι ἁπλῶς μιά ἑβραϊκή ἱστορία, ἀλλά εἶναι παγκόσμια ἱστορία, εἶναι ἡ ἱστορία τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ, πού δείχνει ὅτι ὁ Θεός προετοίμασε μιά μερίδα ἀνθρώπων γιά νά ἐνανθρωπήση ὁ Υἱός καί Λόγος τοῦ Θεοῦ, ὥστε νά σώση ὅλο τό ἀνθρώπινο γένος καί νά ἀπαλλάξη τόν ἄνθρωπο ἀπό τόν θάνατο, τήν ἁμαρτία καί τόν διάβολο. 

Παρά τήν πτώση τοῦ Ἀδάμ, ἡ Ἐκκλησία ὑπάρχει καί στήν περίοδο τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, ἀφοῦ ὑπῆρχαν δίκαιοι ἄνθρωποι, τό ἐκλεκτό λεῖμμα, πού εἶχαν τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ, ἀγωνίσθηκαν νά ἀποκαταστήσουν τήν κοινωνία τους μέ τόν Θεό καί ἀξιώθηκαν θείας ὁράσεως καί ἀποκαλύψεως. 

Ἡ διαφορά μεταξύ τῆς Παλαιᾶς καί τῆς Καινῆς Διαθήκης βρίσκεται στό ὅτι στήν Παλαιά Διαθήκη περιγράφονται οἱ ἐμφανίσεις τοῦ ἀσάρκου Λόγου, τοῦ Κυρίου τῆς Δόξης, καί στήν Καινή Διαθήκη ἔχουμε ἐμφάνιση τοῦ σεσαρκωμένου Λόγου.

Ἡ ἑρμηνεία τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης δέν γίνεται σχολαστικά καί προτεσταντικά, οὔτε μέσα ἀπό τήν φιλοσοφία καί τήν Θρησκειολογία, ἀλλά μέσα ἀπό τήν Χριστολογική καί ἐκκλησιολογική ἑρμηνευτική διδασκαλία τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας, οἱ ὁποῖοι τήν ἑρμηνεύουν μέσα ἀπό τήν ἀποκάλυψη τοῦ Θεοῦ καί τήν ἐμπειρία. 

Ἡ ἀποκάλυψη τοῦ Θεοῦ

Σχέσεις μεταξύ Ἁγίας Γραφῆς, Παραδόσεως, Ἐκκλησίας καί ἁγίων. Ποιές εἶναι οἱ προϋποθέσεις μιᾶς αὐθεντικῆς ἑρμηνείας τῶν Γραφῶν;

Ὁ ἀναγνώστης ἀποκτᾶ αἴσθηση τῆς ὀρθοδόξου θεολογίας καί ζωῆς καί κατανοεῖ ὅτι ὅποιος ζῆ μέσα στήν Ἐκκλησία ἀλλοιώνεται, ἀναγεννᾶται καί μέ ἕνα μυστικό τρόπο παραλαμβάνει τήν Παράδοση καί δημιουργεῖ παράδοση.

Ἡ ἀλήθεια τῆς Ἐκκλησίας, πού ἀποκαλύφθηκε ἀπό τόν Χριστό «ἅπαξ» τήν ἡμέρα τῆς Πεντηκοστῆς, ἰσχύει γιά κάθε ἐποχή. 

Φεγγοβόλες ἀστραπές, μικρό πανόραμα τῆς ὀρθοδόξου θεολογίας

Πρόκειται γιά θεολογικές ἀστραπές μέσα ἀπό τό φῶς τῆς ὀρθόδοξης θεολογίας, πού παραπέμπει στό μεγάλο καί θαυμαστό «θεολογικό σύμπαν» τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας. 

Τό βιβλίο διαιρεῖται σέ τρεῖς ἑνότητες.

Ἡ πρώτη ἑνότητα μέ τίτλο Θεολογικές Ἐλλάμψεις περιλαμβάνει εἰσηγήσεις καί ὁμιλίες γιά τήν ἀξία τῆς θεολογίας τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας.

Ἡ δεύτερη ἑνότητα μέ τίτλο Θεολογικές καί Ἐπιστημονικές Ἀνακοινώσεις περιλαμβάνει τά κείμενα ἀπό τήν ἀνακήρυξη τοῦ συγγραφέα σέ ἐπίτιμο διδάκτορα τοῦ Τμήματος Ποιμαντικῆς θεολογίας τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Ἐθνικοῦ καί Καποδιστριακοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν καί σέ ἐπίτιμο διδάκτορα τοῦ Τμήματος τῆς Ἰατρικῆς Σχολῆς Ἐπιστημῶν Ὑγείας τοῦ Πανεπιστημίου Ἰωαννίνων. Ἐπίσης περιλαμβάνει καί δύο εἰσηγήσεις, στήν Ἱεραρχία τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος καί στό Συνέδριο τῆς Πανελλήνιας Ἕνωσης Θεολόγων. 

Ἡ τρίτη ἑνότητα, εἶναι περίληψη τῶν παραδόσεών του ὡς καθηγητοῦ τῆς ποιμαντικῆς καί ἀσκητικῆς στό διδακτορικό Πρόγραμμα Ὀρθοδόξων Σπουδῶν τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἀντιοχείας στήν Ἀμερική.

Γιά νά μελετήση κανείς τά ἐκκλησιαστικά θέματα, τήν θεολογία καί τήν πράξη τῆς Ἐκκλησίας, γιά νά ξεχωρίση τήν ὀρθόδοξη παράδοση ἀπό ἄλλες παραδόσεις πρέπει νά ἐπιμένεηστά σωστά κριτήρια τῆς γνώσεως τοῦ Θεοῦ καί νά ἔχη αὐθεντικά ἑρμηνευτικά κλειδιά. Τό βασικό ἑρμηνευτικό κλειδί εἶναι ἡ θεραπεία τοῦ ἀνθρώπου, μέ τήν ὁποία ἀποκτᾶ ἀληθινή γνώση τοῦ Θεοῦ.

«Δερμάτινοι χιτῶνες», ἀναφορά στήν βιολογική ζωή, τίς ἀσθένειες, τά γηρατειά, τόν θάνατο καί τήν ὥρα τοῦ θανάτου.

Στήν σύγχρονη κοινωνία, πού διακρίνεται ἀπό μιά εὐγονική καί εὐθανασιακή νοοτροπία, ἀπό τήν ἀπολυτοποίηση τῆς παρούσης ζωῆς καί τήν παραθεώρηση τῆς μετά θάνατον ζωῆς, στήν ὁποία οἱ σωματικές, ἀλλά κυρίως οἱ ψυχικές, ψυχολογικές, ψυχιατρικές ἀσθένειες βρίσκονται σέ μεγάλη ἔξαρση, τό βιβλίο Δερμάτινοι χιτῶνες θά μᾶς βοηθήση νά κατανοήσουμε ὅτι ἡ ἀξία τοῦ ἀνθρώπου δέν ἔγκειται μόνον στήν βιολογική του γέννηση, στά γονίδια πού τόν προσδιορίζουν, ἀλλά στήν προσωπική του ἀναγέννηση.

Παρουσιάζεται ἡ ὀρθόδοξη ἑρμηνεία γιά τήν κληρονόμηση τοῦ προπατορικοῦ ἁμαρτήματος, γιά τήν δημιουργία τῆς ψυχῆς, τήν λειτουργία τῶν γονιδίων, γιά τήν ὀρθόδοξη ἀντιμετώπιση τῶν βιοηθικῶν προβλημάτων, τῶν ἀσθενειῶν καί ἰδιαίτερα τοῦ καρκίνου, τήν ὑπέρβαση τοῦ πόνου καί τοῦ θανάτου.

Ἡ ὑγεία συνίσταται στήν ἁρμονική συνύπαρξη τοῦ ἀνθρώπου μέ τόν Θεό, τόν ἑαυτό του, τόν πλησίον του καί τήν κτίση, διότι εἶναι δυνατόν ὁ ἄνθρωπος νά εἶναι δυστυχής ἔχοντας τήν ὑγεία του καί νά εἶναι ἐλεύθερος στήν ἀσθένειά του.

Τό βιβλίο ἀναδεικνύει πόσο ἀπαραίτητη εἶναι ἡ ποιμαντική τῆς Ἐκκλησίας στίς ἡμέρες μας, διότι νοηματοδοτεῖ τόν ἀνθρώπινο βίο καί ἀπαντᾶ στούς βιοηθικούς προβληματισμούς καί στίς ὑπαρξιακές ἀναζητήσεις τοῦ ἀνθρώπου. 

Μέ τήν ἐν Χριστῷ ζωή, μέσα στόν χῶρο τῆς Ἐκκλησίας, ὁ ἄνθρωπος δέν ἀρκεῖται μόνο στήν σωματική καί ψυχολογική ὑγεία καί στήν παράταση τῆς βιολογικῆς τοῦ ζωῆς, ἀλλά ὑπερβαίνει τήν φθαρτότητα, τήν παθητότητα καί τήν θνητότητα, ἀπεκδύεται τούς δερμάτινους χιτῶνες, πού εἶναι ἡ παθητότητα, ἡ φθαρτότητα, καί ἡ θνητότητα, καί μέ τήν ἐν Χριστῷ ζωή, ζώντας μέσα στόν χῶρο τῆς Ἐκκλησίας, νά φωτισθῆ τό κατ' εἰκόνα, ὥστε νά ἀποκτήση τήν αἴσθηση τῆς ἀθάνατης ζωῆς.

Ἡ ζωή μετά τόν θάνατο

Ὁ θάνατος εἶναι τό μεγαλύτερο πρόβλημα πού ἀπασχόλησε τούς ἀνθρώπους ὅλων τῶν ἐποχῶν, φιλοσόφους καί κοινωνιολόγους. Ζώντας μέσα στήν Ἐκκλησία ἔχουμε τήν δυνατότητα νά τόν ὑπερβοῦμε. 

Ἀναλύονται ὅλα τά σχετικά μέ τόν θάνατο: Χωρισμός τῆς ψυχῆς ἀπό τό σῶμα, τά τελώνια, ὁ θάνατος τῶν νηπίων, οἱ μεταθανάτιες ἐμπειρίες, ἡ ἀθανασία τῆς ψυχῆς, τό καθαρτήριο πῦρ, ἡ κρίση, ὁ παράδεισος καί ἡ κόλαση, ἡ αἰώνια ζωή, ὁ χρόνος καί τά ἔσχατα ἐξετάζονται μέσα ἀπό τήν προοπτική τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Χριστοῦ. 

Ἔργο τῆς Ἐκκλησίας εἶναι νά θεραπεύη τούς ἀνθρώπους γιά νά δοῦν τόν Θεό ὡς Φῶς, διότι ἡ αἰώνια ζωή ἔχει σχέση μέ τόν τρόπο πού ζοῦμε στήν παροῦσα ζωή. 

Πατερική καί Σχολαστική Θεολογία καί τό περιβάλλον τους

Πρόκειται γιά σημαντικό βιβλίο πού ἀποτελεῖ καρπό ἔρευνας πολλῶν ἐτῶν, καί βασίζεται σέ ἀπομαγνητοφωνημένες παραδόσεις τοῦ π. Ἰωάννου Ρωμανίδη ἐντός καί ἐκτός Πανεπιστημίου.

Ἡ σύγκριση πού ἐπιχειρεῖται μεταξύ πατερικῆς καί σχολαστικῆς θεολογίας, βασισμένη στήν προφορική διδασκαλία τοῦ μακαριστοῦ π. Ἰωάννου Ρωμανίδη, ξεκαθαρίζει τελείως τήν ὀρθόδοξη θεολογία ἀπό κάθε σχολαστική ἰδέα, ἀπό στοχασμούς καί φαντασίες καί ἀπό ὁρολογίες ξένες πρός τήν διδασκαλία τῶν ἁγίων Πατέρων. Ὁ π. Ἰωάννης Ρωμανίδης γνώρισε τήν ἀλλοίωση τοῦ Χριστιανισμοῦ στήν Δύση καί τήν ἡσυχαστική παράδοση τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας καί μᾶς παρουσιάζει τήν αὐθεντικότητα τῆς ὀρθόδοξης πατερικῆς θεολογίας. 

Ἀναλύεται διεξοδικῶς ἡ προέλευση τῆς σχολαστικῆς θεολογίας, ἡ ὁποία στηρίχθηκε κατ' ἐξοχήν στήν ἀρχαία ἑλληνική φιλοσοφία, ἀλλά καί ὅλη ἡ πορεία της στήν Δύση μέ τήν Ἀναγέννηση, τήν Μεταρρύθμιση, τόν Διαφωτισμό καί μέ διάφορα ἄλλα ὑπαρξιακά καί κοινωνικά ρεύματα. Παρουσιάζεται ἡ ἀλλοίωση τῆς πατερικῆς παραδόσεως ἀπό τούς σχολαστικούς θεολόγους καί πῶς οἱ σχολαστικές θεολογικές ἰδέες πέρασαν στήν δυτική φιλοσοφία καί θεολογία, στήν ρωσική θεολογία καί στήν νεοελληνική θεολογία. Ἀποδεικνύεται ὅτι ἡ Πατερική θεολογία εἶναι καρπός τῆς ὀρθοδόξου ἡσυχίας καί τῶν Μυστηρίων• εἶναι ἡ θεολογία τῶν Προφητῶν, τῶν Ἀποστόλων καί τῶν Πατέρων, ὄχι μόνο τῶν ὀκτώ πρώτων αἰώνων, ἀλλά καί μέχρι τῶν ἡμερῶν μας.

Τό βιβλίο χαρακτηρίστηκε «πανόραμα τῆς διδασκαλίας τοῦ π. Ἰωάννου Ρωμανίδη», ἀποκαλυπτικό γιά τήν ἐποχή μᾶς, ὅπου ἐπικρατεῖ σύγχυση στήν θεολογία καί στήν ἱστορία καί μεταφέρονται ἰδέες ξένες πρός τήν πατερική παράδοση. Οἱ διαφορές πού καταγράφονται μεταξύ τῶν δύο τύπων θεολογίας (πατερικῆς καί σχολαστικῆς) φανερώνουν τήν μεγάλη ἀξία τῆς ὀρθοδόξου θεολογίας, ἀλλά καί τήν ἀπόκλιση τῆς δυτικῆς θεολογίας ἀπό τήν προφητική, ἀποστολική καί πατερική θεολογία.

Προκαλεῖ, μάλιστα, ἔκπληξη καί μεγάλη ἐντύπωση σέ σχέση μέ τόν ἑορτασμό τῆς ἐπετείου τῶν διακοσίων ἐτῶν ἀπό τήν Ἐπανάσταση τοῦ 1821 καί τήν συγκρότηση τοῦ πρώτου ἑλληνικοῦ Κράτους. Ἡ ὀρθόδοξη πατερική παράδοση εἶναι αὐτή πού συνετέλεσε τά μέγιστα στήν διατήρηση τῆς αὐτοσυνειδησίας καί τῆς ταυτότητας τοῦ Γένους κατά τήν Τουρκοκρατία, ἀλλά καί μετά ἀπό τήν ἐλευθερία ἀπό τόν τουρκικό ζυγό. Ὅπως ὁ ὀρθόδοξος Ρωμηός ἐπέζησε μέσα σέ δύσκολες τραγικές συνθῆκες ἐπί Τουρκοκρατίας, ἀλλά καί ἐπί Φραγκοκρατίας διαφυλάσσοντας καί βιώνοντας τήν πατερική παράδοση καί τό πνεῦμα τῆς Ρωμηοσύνης, ἔτσι καί σήμερα, ἡ ὀρθόδοξη, ἡσυχαστική πατερική παράδοση καί ἡ ἐκκλησιαστική ἐμπειρία εἶναι οἱ δυνατές ἀντιστάσεις σέ κάθε μορφή βίας καί τυραννίας. 

Ἡσυχία καί θεολογία

Τίθεται τό πλαίσιο τῆς Ὀρθόδοξης ἐκκλησιαστικῆς θεραπείας τοῦ ἀνθρώπου.

Ἡ ἡσυχία ὡς μέθοδος, ἐπιστήμη καί ὁδός βοηθᾶ τόν ἄνθρωπο νά ἀπαλλαγῆ ἀπό τήν φιλαυτία, προκειμένου νά φθάση στήν κοινωνία μέ τόν Θεό. Ἡ θεολογία, ὡς καρπός τῆς ἡσυχίας, συνιστᾶ τήν σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου. Ἔξω ἀπό αὐτόν τόν συνδυασμό ἡσυχίας καί θεολογίας ἐπικρατεῖ τόσο ὁ σχολαστικισμός ὅσο καί ὁ εὐσεβισμός, δηλαδή ἡ ἐκκοσμίκευση τῆς ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς. 

Παρουσιάζεται μιά ποικιλία θεμάτων: Διαθήκη τοῦ Θεοῦ, προσωπική διαθήκη, πνευματικός νόμος, νηπτική θεολογία ὡς μέθοδος θεραπείας, πνευματικός πατέρας, Ἁγία Γραφή καί λατρεία, πνευματική ἔμπνευση, ἡ πορεία τῆς θεώσεως, ὀρθόδοξη καί ἐκκοσμικευμένη θεολογία, θεία Λειτουργία καί ἡσυχαστική ζωή κλπ., πού δείχνουν τό βάθος τῆς ὀρθοδόξου ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς καί θεολογίας.

Μεταπατερική θεολογία καί ἐκκλησιαστική Πατερική ἐμπειρία

Ἡ Μεταπατερική θεολογία εἶναι ἡ θεωρία πού ἀρνεῖται τήν νηπτική–ἡσυχαστική παράδοση τῆς Ἐκκλησίας καί ἀσκεῖ κριτική στά ἔργα τῶν Πατέρων. Ἡ ὀρθόδοξη θεολογία στηρίζεται στήν ἀποκαλυπτική ἐμπειρία τῶν Προφητῶν, τῶν Ἀποστόλων καί τῶν ἁγίων Πατέρων. Ἡ «γλώσσα» τοῦ Θεοῦ καί τῶν ἀνθρώπων, διαλεκτικοί καί ἀποδεικτικοί συλλογισμοί, ἐνστάσεις γιά τήν «ὀντολογία τοῦ προσώπου», Ἡ ἄκτιστη θεία Λειτουργία. Ἡ διαφοροποίηση ἀπό τούς Πατέρες συνιστᾶ ἀπόκλιση ἀπό τήν θεολογία καί τήν ἐμπειρία τῆς Ἐκκλησίας. 

«Θεολογία Γεγονότων», ἤγουν ἡ σχέση μεταξύ θεολογίας καί ἱστορίας, ἀποκαλύψεως καί ἐμπειρίας

Ἱστορικά, πολιτιστικά, νηπτικά καί κοινωνικά κείμενα πού προβάλλουν τό νόημα καί τόν σκοπό πού ἔχει ἡ θεολογία στήν ζωή μας:
Ὀρθόδοξος καί δυτικός τρόπος ζωῆς, ἱερά Παράδοση καί παραδόσεις, ἡ ὀρθόδοξη θεολογία στήν ἐποχή μας, συνδυασμός νηπτικῆς καί κοινωνικῆς διδασκαλίας, ἡ πείνα τῶν πτωχῶν καί ἡ πλεονεξία τῶν πλουσίων, δάνεια, τόκοι, ἡ κοινωνία τῆς κατανάλωσης. Ὁ ἀναγεννητικός λόγος, ἡ ὀρθή πίστη, ἡ ζωή καί ἡ ἐμπειρία τῶν ἁγίων (ἅγιος Λουκᾶς Συμφερουπόλεως, Γέροντας Σωφρόνιος) θά νοηματοδοτήσουν τήν κοινωνική ἀνισότητα, τήν κρίση ταυτότητας καί τήν κρίση προτύπων καί ἀξιῶν πού ἐπικρατοῦν στίς ἡμέρες μας.

Δῶρο καί Ἀντίδωρο, Ἡ θεολογία τοῦ δώρου καί τό δῶρο τῆς θεολογίας 

Τά κείμενα τοῦ βιβλίου φανερώνουν ἕνα μέρος ἀπό τά δῶρα πού μᾶς χάρισε ὁ Θεός. Εἶναι ἡ πνευματική κληρονομιά πού παρέλαβε ὡς δῶρα ὁ συγγραφέας μέσα ἀπό τόν πλοῦτο τῆς ὀρθόδοξης θεολογίας, τήν ζωή τῆς Ἐκκλησίας, ἀπό τούς γονεῖς του, τούς πνευματικούς του πατέρες, τούς σύγχρονους ἁγίους, τούς δασκάλους του καί προσφέρονται ὡς ἀντίδωρο στούς ἀναγνῶστες φανερώνοντας ὅτι ἡ θεολογία τοῦ δώρου εἶναι αὐτή πού ἐπιλύει ὅλα τά προβλήματα πού ἀντιμετωπίζουμε στήν ζωή μας.

Καταγράφονται θέματα γιά τήν θεία Εὐχαριστία, τήν Χριστιανική ἄσκηση, τήν ὑπέρβαση, τόν ὑπερβατισμό, τήν ὑπερβατολογική ἀρχή, τόν ἅγιο Ἰωάννη τῆς Κλίμακος, τήν θεολογία τοῦ ἁγίου Μαξίμου τοῦ Ὁμολογητοῦ, γιά τήν πορεία ἀπό τόν Ἰουδαϊσμό στόν Χριστιανισμό καί τήν παρουσία ἁγίων ἀνθρώπων στήν ἐποχή μας.

Εἰκονοφιλικό καί εἰκονοκλαστικό πνεῦμα

Συλλογή κειμένων πού ὑπῆρξαν εἰσηγήσεις τοῦ συγγραφέα σέ θεολογικά καί ἐπιστημονικά συνέδρια καί ἡμερίδες. Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία καί Ἑλληνισμός, Στόχοι τῆς Ἐκκλησίας στήν χρήση τῶν ΜΜΕ, θρησκευτική καί ἐκκλησιαστική παιδεία, Ἀνατολή καί Δύση στήν λατρεία, τό ἱεραρχικό πολίτευμα τῆς Ἐκκλησίας, ἡ ἐξουσία στήν Ὀρθόδοξη Παράδοση, ἐμπειρική καί πολεμική θεολογία, ἡ προσωπικότητα τοῦ ἱερέως, εἶναι ὁρισμένα ἀπό τά θέματα πού μπορεῖ ὁ ἀναγνώστης νά βρῆ στό βιβλίο αὐτό.

Ἀπό τήν μελέτη τῶν κειμένων αὐτῶν διαπιστώνεται ὅτι σκοπός τῆς Ἐκκλησίας δέν εἶναι νά ἐργάζεται ἁπλῶς κοινωνικά, οὔτε νά ἀπαντᾶ ὀρθολογιστικά στά διάφορα προβλήματα πού ἀναφύονται, ἀλλά νά ἐλευθερώνη τούς ἀνθρώπους ἀπό τήν φιλαυτία καί τόν φόβο τοῦ θανάτου.

Βιοηθική καί Βιοθεολογία

Δίνονται ἀπαντήσεις στά ἠθικά διλήμματα καί στά ἐρωτήματα πού προκαλοῦνται ἀπό τίς ἐπιστημονικές ἀνακαλύψεις καί τίς βιοϊατρικές ἔρευνες πού ἀφοροῦν τήν ἀρχή, τήν παράταση καί τό τέλος τῆς βιολογικῆς ζωῆς, βασισμένες στά ὀρθόδοξα κριτήρια περί τῆς ζωῆς καί τοῦ θανάτου.

Θίγονται θέματα ὅπως: Κλωνοποίηση, ἐξωσωματική γονιμοποίηση, μεταμοσχεύσεις ὀργάνων, εὐθανασία, ἐγκεφαλικός θάνατος, ΜΕΘ, παράταση καί τέλος τῆς βιολογικῆς ζωῆς, Ἐκκλησία καί δημογραφικό πρόβλημα, κλπ. 

Σκοπός τῆς ὀρθόδοξης βιοηθικῆς καί βιοθεολογίας εἶναι νά προσφέρη στόν σύγχρονο ἄνθρωπο τό νόημα τῆς ζωῆς καί τοῦ θανάτου, ὥστε νά ἀξιοποιήση τήν βιολογική του ζωή καί νά νικήση τόν φόβο τοῦ θανάτου.

Τό πρόσωπο στήν Ὀρθόδοξη Παράδοση

Οἱ ἀναφορές στό πρόσωπο εἶναι πολλές στίς ἡμέρες μας ἐξ αἰτίας τῆς προσπάθειας ὁρισμένων «φιλοσοφούντων θεολόγων» νά τό ἀποξενώσουν ἀπό τήν ἀσκητική–ἡσυχαστική παράδοση.

Τό κατ᾽ ἐξοχήν, βέβαια, Πρόσωπο εἶναι ὁ Θεός, ἀλλά καί ὁ ἄνθρωπος ὡς κατ᾽ εἰκόνα καί καθ᾽ ὁμοίωση Θεοῦ δημιουργημένος, εἶναι πρόσωπο μέ τίς ἀπαραίτητες, ὅμως, προϋποθέσεις.

Ἡ ἀποκάλυψη καί ἡ βίωση τοῦ προσώπου γίνεται μέσα στήν καρδιά καί δέν μπορεῖ νά κατανοηθῆ χωρίς τήν κατά Χριστόν ἄσκηση καί τά Μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας. 

Τό βιβλίο αὐτό βραβεύτηκε ἀπό τήν Ἀκαδημία Ἀθηνῶν.

Τό πολίτευμα τοῦ Σταυροῦ

Ἡ ζωή τῆς Ἐκκλησίας στηρίζεται πάνω στόν Σταυρό τοῦ Χριστοῦ καί τό πολίτευμά της εἶναι σταυρικό.

Ὁ πραγματικός Χριστιανός εἶναι σταυροφόρος καί ζῆ καθημερινά τόν Σταυρό καί τήν Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ, ἔχει θυσιαστικό ἦθος. 

Μέ ποιόν τρόπο, ὅμως, μποροῦμε νά βιώσουμε τό μυστήριο τοῦ Σταυροῦ στήν προσωπική μας ζωή καί νά νοιώσουμε τόν Χριστό ὡς ζωή μας καί ζωή τοῦ κόσμου; Αὐτά ἀναλύονται στό βιβλίο αὐτό.

Θεολογία καί ποιμαντική, Ἐγκύκλιοι, ἔγγραφα καί ἀφιερώματα εἰκοσαετίας 1995–2015

Οἱ καθοριστικές θέσεις ἑνός Ἐπισκόπου γιά τήν Ἐπισκοπή του σέ βασικά θεολογικά καί ἐκκλησιαστικά θέματα καί μέσα στήν ἀτμόσφαιρα τῆς ἐκκλησιαστικῆς παραδόσεως, συνδυασμός θεολογίας καί ποιμαντικῆς.

Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία δέν χαρακτηρίζεται ἀπό τήν κληρικοκρατία, οὔτε ἀπό τήν λαϊκοκρατία, ἀλλά ἀπό τήν ἑνότητα καί τήν συνύπαρξη κληρικῶν καί λαϊκῶν, πού ὅλοι μαζί ἀποτελοῦν τόν λαό τοῦ Θεοῦ.

Μαχόμενη θεολογία, Συνεντεύξεις εἰκοσαετίας 1995–2015

Μέ αἴσθημα εὐθύνης καί σεβασμό στούς ἱερούς Κανόνες καί τούς θεσμούς, ἔξω ἀπό κομματικές σκοπιμότητες ὁ συγγραφέας συλλαμβάνει τά μηνύματα τῶν καιρῶν καί παρεμβαίνει σέ ὅλα τά τρέχοντα ἐκκλησιολογικά καί κοινωνικά ζητήματα κατά τήν περίοδο τῆς εἰκοσαετοῦς ἐπισκοπικῆς διακονίας του μέσα ἀπό τήν ἐκκλησιαστική προοπτική, συνδέοντας τήν θεολογία μέ τήν ποιμαντική.

Λήμματα καί ρήματα ζωῆς προσκαίρου καί αἰωνίου

Στόν παρόντα τόμο, μέσα σέ δύο βασικές ἑνότητες, δημοσιεύονται κείμενα πού γράφτηκαν τήν εἰκοσαετία 1995–2015. Ἡ πρώτη ἑνότητα μέ τίτλο «Θεολογικῆς Ἐγκυκλοπαίδειας λήμματα» δημιουργήθηκε κατά παράκληση τῶν ὑπευθύνων τῆς Μεγάλης Ὀρθόδοξης Χριστιανικῆς Ἐγκυκλοπαίδειας καί ἡ δεύτερη ἑνότητα μέ τίτλο «Θεολογικά καί ἐκκλησιαστικά θέματα» ἀναλύει διάφορα ἐκκλησιαστικά καί θεολογικά θέματα τῆς ἐπικαιρότητας. 

Τά «λήμματα» πού περιλαμβάνονται καί στίς δύο ἑνότητες, δηλαδή τό σύνολο τῶν πληροφοριῶν γιά θεολογικούς ὅρους, λέξεις καί ἐκκλησιαστικά θέματα ἀποβλέπουν στά «ρήματα» τῆς αἰωνίου ζωῆς. Ἡ Ἐκκλησία διά τῶν Πατέρων ἔκανε μεγάλη προσπάθεια καί ἀγώνα γιά νά ἐκφράση τίς ἀποκαλυπτικές ἐμπειρίες τῶν Προφητῶν, τῶν Ἀποστόλων καί τῶν Πατέρων μέ θεολογικούς ὅρους ὥστε νά μήν ἀλλοιωθῆ ἡ ἀποκαλυπτική παράδοση ἀπό τούς αἱρετικούς τῆς κάθε ἐποχῆς. 

Σέ μιά ἐποχή πού μᾶς προσελκύουν τά κτιστά, τά ἀνθρώπινα, τά καθημερινά, ἡ γνώση τῆς αἰωνίου ζωῆς εἶναι τό ἅπαν, τό ποθούμενο, τό προσδοκώμενο, αὐτό πού ἀναπαύει τό ἐσώτατο βάθος τῆς ψυχῆς τοῦ ἀνθρώπου. 

Θεολογικές περιοδεῖες σέ διάφορες χῶρες, 1995–2015

Περιοδεῖες σέ διάφορες χῶρες μέ οὐσιαστικό σκοπό καί περιεχόμενο πού φανερώνουν τήν οἰκουμενικότητα τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας. 

Μεταφέρουν στόν ἀναγνώστη τήν μεγάλη δίψα τῶν ἀνθρώπων γιά τήν ὀρθόδοξη παράδοση, τήν αὐθεντική πατερική διδαχή καί τήν ἀναζήτηση τῆς ἀληθινῆς ζωῆς. 

Δίνουν ἀπαντήσεις σέ πνευματικές ἀναζητήσεις πού ἐνδιαφέρουν ὅλους τούς λαούς, παρά τίς διαφορετικές συνθῆκες ζωῆς στίς ὁποῖες ζῆ ὁ καθένας.

Μεταξύ δύο αἰώνων

Ὁμιλίες, εἰσηγήσεις, διαλέξεις σέ μιά ὁριακή ἐποχή, δηλαδή στό μεταίχμιο τοῦ 20ου καί 21ου αἰώνα.

Θέματα ἐπίκαιρα: Ὀρθόδοξη θεολογία καί ἐπιστήμη, γενετική, μεταμοσχεύσεις, καύση νεκρῶν, ἀγωγή ἐμβρύων, νηπίων, παιδιῶν, ὁ Ἱερέας ὡς θεραπευτής, τό βάπτισμα στόν σύγχρονο κόσμο, χρόνος καί θεολογία, στά ὁποῖα ὑποδεικνύεται ὁ τρόπος μέ τόν ὁποῖο πρέπει νά ἀντιμετωπίζουμε τά σύγχρονα ἐπιστημονικά θέματα.

Λόγοι καί διάλογοι, στήν Κύπρο, τήν Ρουμανία, τήν Ρωσία, τήν Γεωργία

Παρουσιάζονται οἱ πολυπληθεῖς ἐρωτήσεις μετά ἀπό τίς ἐνδιαφέρουσες εἰσηγήσεις, πού δείχνουν τήν δυναμική παρουσία τῶν ἀκροατῶν, τήν δίψα τους γιά τήν ὀρθόδοξη διδασκαλία καί τίς ἀνησυχίες τους γιά τά θέματα πού τούς ἀπασχολοῦν. Δίνονται ἀπαντήσεις σέ θέματα ὅπως: ἡ μεταμόρφωση τῶν παθῶν, οἱ λογισμοί, ἡ προσευχή, ἡ ὑπακοή, ὁ πνευματικός πατέρας, ὁ γάμος, ἡ οἰκογένεια, ἡ διαπαιδαγώγηση τῶν παιδιῶν καί πολλά ἄλλα. 

Θίγονται σοβαρά θέματα, ὅπως τό δόγμα καί τό ἦθος, ὁ Περσοναλισμός καί τό πρόσωπο, ἡ θεολογία ὡς ἐπιστήμη καί ὡς χάρισμα, ἡ θεολογία τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ καί ὁ σχολαστικισμός τοῦ Βαρλαάμ, ἡ Ὀρθόδοξη Ψυχοθεραπεία, Ὁ ὅσιος Παΐσιος Βελιτσκόφσκι, ὁ ἡσυχαστής φωτιστής τῶν Σλαύων.

Ἡ ἐπικοινωνία καί οἱ συναντήσεις μέ Χριστιανούς ἄλλων κρατῶν θά βοηθήση νά καταλάβουμε ὅτι ὡς Ὀρθόδοξοι Χριστιανοί ἔχουμε τήν ἴδια πίστη καί ἀνήκουμε σέ μιά πνευματική οἰκογένεια στήν ὁποία ὑπερβαίνεται ὁ ἐθνοφυλετισμός. 

Β΄
Θρησκειολογικά–Ἐκκλησιαστικά

Θρησκεία καί Ἐκκλησία στήν κοινωνία

Μέσα στήν θεολογική σύγχυση ὅπου τά ἐκκλησιολογικά προβλήματα αὐξάνονται καί ὁ ἄνθρωπος ἀποπροσανατολίζεται, ἡ Ἐκκλησία, καί ὄχι ἡ θρησκεία, εἶναι ἡ μοναδική ἐλπίδα γιά νά ἀπαλλαγοῦμε ἀπό τίς ποικίλες ἐξαρτήσεις τῆς ζωῆς, πού ἐπιβεβαιώνουν τήν μαγική βίωση καί ἔκφραση τῆς θρησκείας καί μέσα στόν Χριστιανισμό. 

Θίγονται πολλά θέματα ὅπως: Ἡ νόσος τῆς θρησκείας καί ἡ θεραπεία τῆς νόσου, Ἡ Θεοτόκος ὡς πρότυπο ζωῆς, Χριστολογία καί Μονοφυσιτισμός, Ἡ τραγωδία τοῦ πολέμου, καί ἄλλα κείμενα πού φανερώνουν τόν ρόλο καί τόν σκοπό τῆς Ἐκκλησίας στήν σύγχρονη πολυπολιτισμική κοινωνία.

Ἐπίσης θέματα πού ἀντιμετωπίζονται εἶναι: Ντετερμινισμός καί ὀρθόδοξη συνέργεια, ἡ Συνάντηση τοῦ Ἑλληνισμοῦ καί τοῦ Χριστιανισμοῦ στήν Ἀνατολή καί Δύση, Ρωμιοί καί Ἄραβες σέ σχέση μέ τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο, Ἡ Εὐρωπαϊκή Ἕνωση καί ἡ θεσμική μεταρρύθμισή τῆς, Ἡ ποιμαντική τῆς πολυπολιτισμικότητας, Ἡ Ἐκκλησία καί ἡ νεανική παραβατικότητα, Πόλεμος καί φτώχεια.

Παλαιά καί Νέα Ρώμη

Ἕνα βιβλίο στό ὁποῖο συνδέεται στενά ἡ θεολογία μέ τήν ἱστορία.

Δύο διαφορετικές παραδόσεις ὡς πρός τήν θεολογία καί τήν μεθοδολογία τῆς πίστεως.

Παρουσιάζεται ἡ Παλαιά Ρώμη μέ ἀνάλυση τῶν Διαλόγων τοῦ Γρηγορίου Πάπα Ρώμης μέ τήν Νέα Ρώμη, τίς καταλήψεις ἐδαφικῶν περιοχῶν τῆς Ρωμιοσύνης καί τίς πνευματικές ἀντιστάσεις, καί τούς διαλόγους μεταξύ Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας καί διαφόρων Ὁμολογιῶν, οἱ ὁποῖοι ἔχουν ἀξία καί ἀποτέλεσμα, ὅταν στηρίζονται σέ σταθερές δογματικές βάσεις, πού εἶναι ἡ νηπτική–ἡσυχαστική παράδοση. 

Ἀπάντηση σέ ὅσους θέλουν νά ἐπιτευχθῆ ἡ ἑνότητα τοῦ Χριστιανισμοῦ.

Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο καί Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος

Σοβαρό καί κρίσιμο ἐκκλησιολογικό θέμα μεγάλης σημασίας. Θίγονται θέματα γιά τήν μνημόνευση τοῦ ὀνόματος τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν, τό Αὐτοκέφαλο τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, τό Πρωτεῖο, τήν προσφορά καί τήν ἀποστολή τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου.

Οἱ εὐαίσθητες σχέσεις τῆς Ἑλλαδικῆς Ἐκκλησίας μέ τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο ἀπαιτοῦν πολύ σεβασμό, διάκριση καί σύνεση. Κάθε ἀλλαγή, τροποποίηση, ἤ ἀμφισβήτηση στά Πατριαρχικά κείμενα (Συνοδικός Τόμος 1850 καί Πατριαρχική Πράξη 1928) θά προκαλέση ἀπροσμέτρητες ζημίες τόσο στήν Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος ὅσο καί στό Γένος. Τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο μέ τίς ὑπεράνθρωπες προσπάθειες πού καταβάλλει προσπαθεῖ νά ὑπηρετήση τήν ἑνότητα τῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν καί νά ἀποτρέψη ποικίλους ἐθνικισμούς.

Τά Συνοδικά καί Πατριαρχικά κείμενα

Παρουσιάζονται καί ἀναλύονται ὁ Συνοδικός Τόμος τοῦ 1850 καί ἡ Πατριαρχική Πράξη τοῦ 1928.

Πρόκειται γιά δύο ἐκκλησιαστικά, θεολογικά καί ἱστορικό–κανονικά «ἱερά καί θεμελιακά κείμενα» πού θέτουν τίς βάσεις τῆς ἐκκλησιαστικῆς ἑνότητας: κάθε παρέκκλιση συνιστᾶ ἔλλειμμα κανονικότητας. 

Εἶναι ἕνα σύντομο ἱστορικό τῶν σχέσεων μεταξύ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου καί Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος.

Ἐκκλησία καί ἐκκλησιαστικό φρόνημα

Ἀναλύονται: Τί εἶναι Ἐκκλησία καί ποιές οἱ ἰδιότητές της, ὁ σκοπός της, τά πραγματικά της μέλη. Ὀρθοδοξία καί νομικισμός, διαφορά Παπισμοῦ καί Ὀρθοδοξίας, ἡ ἐκκοσμίκευση στήν Ἐκκλησία, τό «Συνοδικόν τῆς Ὀρθοδοξίας». 

Τό ἐκκλησιαστικό φρόνημα δέν εἶναι ἀποτέλεσμα μιᾶς διανοητικῆς ἐπεξεργασίας, ἀλλά καρπός τῆς πνευματικῆς ἀναγεννήσεώς μας μέσα στήν Ἐκκλησία. «Ἡ Ἐκκλησία γεννᾶ τούς ἁγίους καί οἱ ἅγιοι ἐκφράζουν τό εὐσεβές φρόνημα τῆς Ἐκκλησίας». Μόνον μέσα στήν Ἐκκλησία διασφαλίζεται ἡ σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου.

Τό Συνοδικό καί ἱεραρχικό πολίτευμα μέ ἀναφορά στό Οὐκρανικό ζήτημα

Μέ ἀφορμή τήν διαδικασία χορηγήσεως ἐκκλησιαστικῆς Αὐτοκεφαλίας στήν Οὐκρανία ἀπό τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο καί τήν ἀπόφαση τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ρωσίας νά διακόψη τήν ἐκκλησιαστική κοινωνία μέ τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο γίνεται ἔντονη συζήτηση καί διατυπώνονται διάφορες ἀπόψεις πού προκαλοῦν τήν ἐκκλησιαστική συνείδηση. 

Στό βιβλίο αὐτό καταγράφονται οἱ θεολογικές διαστάσεις τοῦ προβλήματος, πού δυστυχῶς ἔχει ἐμπλακῆ σέ ἐκκλησιαστικές καί πολιτικές σκοπιμότητες. Δέν ἀντιμετωπίζεται τό θέμα ἀποσπασματικά καί ἀπομονωμένα, ἀλλά μέσα στό σύνολο τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ πολιτεύματος καί προτείνονται λύσεις γιά τό σοβαρό αὐτό ἐκκλησιαστικό ζήτημα πού δημιουργεῖ προβλήματα στίς σχέσεις μέ ὅλες τίς Ὀρθόδοξες Ἐκκλησίες.

Μέσα στήν Ἐκκλησία δέν λειτουργεῖ τίποτα αὐτόνομα, ἀλλά ὅλα ἔχουν μιά ἑνότητα καί ἀλληλεξάρτηση. Τό πολίτευμα τῆς Ἐκκλησίας εἶναι συνοδικό καί ἱεραρχικό καί δέν βασίζεται σέ ἀνθρωποκεντρικές ἀρχές, ἀλλά εἶναι καρπός καί ἀποτέλεσμα τῆς ἁγιοπνευματικῆς συγκροτήσεως τῆς Ἐκκλησίας, ὅπως φαίνεται καθαρά στόν τρόπο τελέσεως τῆς θείας Λειτουργίας. Μέ αὐτήν τήν ἔννοια λειτουργεῖ τό λεγόμενο «αὐτοκέφαλο» μιᾶς Ἐκκλησίας, ἀλλά καί τό πρωτεῖο τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου. 

Στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία δέν ὑπάρχει οὔτε τό παπικό πρωτεῖο οὔτε ἡ συνομοσπονδία τῶν προτεσταντικῶν κοινοτήτων. Ἔτσι, ἡ συνοδικότητα εἶναι ἀντίθετη μέ τόν Παπισμό καί ἡ ἱεραρχικότητα εἶναι ἀντίθετη μέ τήν προτεσταντική συνομοσπονδία. Αὐτή εἶναι ἡ ὀμορφιά τῆς ὀρθόδοξης ἐκκλησιολογίας, ἡ ὁποία στίς ἡμέρες μας ὑπονομεύεται.

Καιρός τοῦ ποιῆσαι

Ποιά εἶναι ἡ στάση τῆς ὀρθοδόξου ἐκκλησιαστικῆς παραδόσεως ἀπέναντι στά διάφορα θρησκευτικά καί φιλοσοφικά συστήματα πού μᾶς ἔρχονται ἀπό Ἀνατολή καί τήν Δύση. Γίνεται λόγος γιά τίς Ἀνατολικές θρησκεῖες, τήν παραδοσιακή Κατήχηση, τήν ἀναζήτηση τῆς κάθαρσης, τήν νοερά–καρδιακή προσευχή, τήν παιδεία τοῦ Θεοῦ, τήν ἐμπειρία τῆς θεώσεως, τήν ποιμαντική καθοδήγηση τῶν μετανοούντων. 

Ἀναδεικνύεται ἡ νηπτική παράδοση πού διαθέτει ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, τό ἰσχυρότερο φάρμακο πού θά προφυλάξει τόν ὀρθόδοξο λαό στούς κρίσιμους καιρούς πού ἔρχονται καί ζοῦμε.

Μικρά εἴσοδος στήν Ὀρθόδοξη Πνευματικότητα 

Εἰσαγωγή σέ βασικά θέματα γιά τήν ὀρθόδοξη πίστη, τήν χριστιανική ζωή καί τήν ἐκκλησιαστική παράδοση. Καθορίζονται τά κεντρικά στοιχεῖα τῆς ὀρθόδοξης πνευματικότητας. 

Ἡ θεραπεία τοῦ ἀνθρώπου, πού εἶναι ὁ βασικός σκοπός τῆς ὀρθόδοξης πνευματικότητας, ἐπιτυγχάνεται μέ τά Μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας καί τήν ἀσκητική ζωή. Ἡ διάσπαση τοῦ συνδέσμου Μυστηρίων καί ἀσκήσεως ὁδηγεῖ ἤ σέ μιά ἐπίπλαστη ἐξωτερική ἠθικολογία ἤ στήν πλήρη ἐκκοσμίκευση.

Κατήχηση καί Βάπτιση τῶν ἐνηλίκων 

Εἶναι συμβολή στήν ποιμαντική διακονία τῶν προσερχομένων στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία
Στίς ἡμέρες μας πολλοί ἀπογοητευμένοι ἀπό ἄλλες θρησκεῖες καί θεωρίες ἤ καί ἀπό τήν ἀθεΐα ζητοῦν νά βαπτισθοῦν καί νά γίνουν μέλη τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας. Ποιές εἶναι ὅμως οἱ ἀπαραίτητες προϋποθέσεις τῆς ὀρθόδοξης κατήχησης;

Παρουσιάζεται ὁ τρόπος τῆς προετοιμασίας τῶν κατηχουμένων ἀπό λατρευτικῆς, πνευματικῆς καί διδασκαλικῆς πλευρᾶς καί τό περιεχόμενο τῆς κατηχήσεως.

Ἀνάλυση τοῦ Συμβόλου τῆς Πίστεως, τῆς τελετῆς τοῦ μυστηρίου τοῦ Βαπτίσματος, τῆς καθοδήγησης μετά τό Βάπτισμα.

Ὅσοι Πιστοί

Ἑρμηνεύονται βασικές διδασκαλίες τῆς πίστεώς μας μέ σύγχρονες κοινωνικές προεκτάσεις.

Ἡ Κατήχηση εἶναι ἕνα ἀπό τά πιό ὑπεύθυνα ἔργα μέσα στήν Ἐκκλησία καί δέν πρέπει κανείς νά δίνη αὐθαίρετες ἑρμηνεῖες. Χωρίς τήν ἑρμηνεία τῶν ἁγίων Πατέρων, ἡ Γραφή παρερμηνεύεται καί δέν βοηθᾶ τόν ἄνθρωπο νά σωθῆ.

Ἕνα κατάλληλο βοήθημα γιά ὅσους ἀσχολοῦνται μέ τό κατηχητικό ἔργο πού γίνεται στήν Ἐκκλησία.

Ἐκκλησιαστικοί ἀναβαθμοί

Διαβαίνοντας τόν 21ο αἰώνα, μέ τίς πολλές προκλήσεις καί τούς πειρασμούς, ἡ Ἐκκλησία διαλέγεται μέ τόν κόσμο γιά θέματα θεολογικά, κοινωνικά, πολιτιστικά, ἀνακαινίζει τόν χῶρο καί τόν χρόνο καί γράφει τήν δική της ἱστορία. Προσφέρει οὐσιαστικές λύσεις στά προβλήματα πού ἀπασχολοῦν τούς ἀνθρώπους κάθε ἐποχῆς ἔχοντας βασικό της πάντα σκοπό τήν σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου.

Θίγονται θέματα ὅπως: Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία καί νέοι, ἀθλητισμός, Ὀλυμπιακοί ἀγῶνες, Λατρεία καί ρωμιοσύνη, λατρευτική ἀναγέννηση, Παπαδιαμάντης καί Καζαντζάκης, Ὀρθοδοξία καί Ἰσλαμισμός, Ἡ Πόλις ἑάλω, ἀλλά καί ζῆ, κλπ.

Μεταφράσεις Μυστήρια καί ἄσκηση

Ἕνα θέμα πού ξεκίνησε ἁπλά, σχετικά μέ τήν ἀνάγνωση τῶν εὐχῶν τῆς Θείας Λειτουργίας «ἐκφώνως», ἀντί «μυστικῶς», ἀποτέλεσε τό ἐφαλτήριο ἀπό νεωτερίζοντες φιλοσοφοῦντες «θεολόγους» γιά τό κίνημα τῆς μεταφράσεως τῶν λειτουργικῶν κειμένων. 

Γίνεται καταγραφή τῆς ἐξέλιξης τοῦ θέματος καί ἀνάλυση ὅλων τῶν παραμέτρων καί προεκτάσεων πού ἔλαβε μέχρι σήμερα. Τό πρόβλημα δέν εἶναι στό πῶς θά διαβάζονται τά κείμενα ὅσο στίς σκοπιμότητες καί αἱρετικές τοποθετήσεις πού κρύβονται πίσω ἀπό τό ἁπλό αὐτό θέμα.

Σύνοδος οὐρανοῦ καί γῆς, ἀναφορά στήν θεία Λειτουργία, τήν λατρεία, τίς ἐκκλησιαστικές τέχνες, τήν ποιμαντική, τό ἐκκλησιαστικό πολίτευμα καί τίς Συνόδους.

Τό ἐπουράνιο πολίτευμα πρέπει νά σκιαγραφεῖται στήν γῆ, καί αὐτό πρέπει νά καθορίζη τόν τρόπο πού τελοῦμε τήν θεία Λειτουργία στόν Ἱερό Ναό, τόν τρόπο πού προσευχόμαστε, τόν τρόπο πού συγκροτεῖται καί διοικεῖται ἡ Ἐκκλησία, τόν τρόπο πού ἀποφασίζει ἡ Ἐκκλησία συνοδικῶς γιά δογματικά καί κανονικά ζητήματα. 

Μέσα στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία δέν ὑπάρχει αὐτονόμηση στά χαρίσματα τῆς πνευματικῆς ζωῆς καί δέν μπορεῖ ἡ θεία Εὐχαριστία νά ξεχωρισθῆ ἀπό τήν προσευχή, τό κήρυγμα, τήν ἀσκητική ζωή, τήν ὁμολογία τῆς πίστεως.

Ἡ «Ἁγία καί Μεγάλη Σύνοδος» στήν Κρήτη, Θεολογικές καί ἐκκλησιολογικές θέσεις.

Εἶναι μιά θεολογική μελέτη μέ ἱστορικά καί θεολογικά ἐπιχειρήματα γιά ὅσους ἐνδιαφέρονται νά ἐνημερωθοῦν γιά τήν Σύνοδο τῆς Κρήτης (Ἰούλιος 2016). 

Μέ αἴσθημα εὐθύνης ἔναντι τῆς ὀρθοδόξου παραδόσεως καί τῆς ἱστορίας καί μέ θεολογικό τρόπο προσφέρεται στόν ἀναγνώστη εἰλικρινής καταγραφή τῶν ὅσων συνέβησαν στήν Σύνοδο τῆς Κρήτης. 

Καταγράφονται τά βασικά θεολογικά καί ἐκκλησιαστικά θέματα κατά τούς διαλόγους μέ τούς ἑτεροδόξους, διάφορα θεολογικά θέματα, καί τά πρό τῆς συγκλήσεως, τά κατά τήν Σύνοδο αὐτήν καί τά ὅσα ἐπακολούθησαν. Στό τέλος γίνονται γενικές ἐκτιμήσεις.
Ἡ ὀρθόδοξη θεολογία πρέπει νά εἶναι ἡ βάση τῆς ὀρθοδόξου ὁμολογίας καί τοῦ ὀρθοδόξου διαλόγου μέ τούς ἑτεροδόξους Χριστιανούς.

Ἀποστολή καί Ἱεραποστολή στήν Μέση Ἀνατολή, (Λίβανο καί Συρία)

Ἕνα ὁδοιπορικό καί ταυτόχρονα ἡμερολόγιο, μέ ἱστορική ἀξία καί ἔντονο πολιτιστικό καί κοινωνιολογικό ἐνδιαφέρον, μέ πολλές πληροφορίες καί ἐντυπώσεις, ἀπό τήν περίοδο τῆς διδασκαλίας τοῦ συγγραφέα ὡς καθηγητή στήν Μπελεμέντειο Θεολογική Σχολή τοῦ Λιβάνου κατά τήν διάρκεια τοῦ ἐμφυλίου πολέμου.

Τό βιβλίο ὁδηγεῖ στό συμπέρασμα ὅτι ἡ ὀρθόδοξη θεολογία, σέ συνδυασμό μέ τήν πολιτιστική παράδοση κάθε τόπου, μπορεῖ νά παίξη μεγάλο ρόλο στούς ἀνθρώπους τῆς ἐποχῆς μας, ὅπου γῆς.

Ἀναγνωστικό κατήχησης, Γραπτά Κηρύγματα Καλοκαιριοῦ 1995–2015

Μιά ἰδιαίτερη μορφή διδασκαλίας.

Σύντομη, περιεκτική ὀρθόδοξη κατήχηση, πού ἐντάσσεται μέσα στήν λατρευτική καί πνευματική ἀτμόσφαιρα τῆς Ἐκκλησίας. Κατηχητικό βοήθημα πού μεταδίδει βασικά θεολογικά καί ἐκκλησιαστικά μηνύματα. 

Ἡ Κατήχηση δέν εἶναι ἀνεξάρτητη ἀπό τήν θεραπευτική μέθοδο τήν ὁποία διαθέτει ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία..

Ἐκκλησιαστική ἱστορία καί θεολογία διά τοῦ Τύπου, 1995–2015

Μιά θεολογική προσφορά στόν ἔντυπο καί ἠλεκτρονικό τύπο. Πρόκειται γιά ἄρθρα πού δημοσιεύθηκαν σέ ἐφημερίδες γιά σοβαρά ἐκκλησιολογικά καί κοινωνικά ζητήματα. 

Ἡ παρέμβαση τοῦ συγγραφέα στίς σύγχρονες κοινωνικοπολιτικές καί ἐκκλησιαστικές εἰδήσεις προσφέρει ὀρθόδοξη θεολογική ἑρμηνεία τῶν γεγονότων καί δίνει τήν δυνατότητα στόν ἀναγνώστη νά παρακολουθήση τήν ἐξέλιξη τῆς σύγχρονης ἐκκλησιαστικῆς ἱστορίας.

Τά θέματα ἀγγίζουν τίς ἀγωνίες τοῦ συγχρόνου ἀνθρώπου, καί συνδυάζουν ἱστορία, θεολογία καί ποιμαντική. 

«Λόγοι δημοσιεύονται», Εὐχαριστιακοί καί περιστασιακοί λόγοι, 1995–2015

Λόγοι προφορικοί ἀπομαγνητοφωνημένοι πού ἐκφωνήθηκαν ἀπό τόν συγγραφέα κατά τήν διάρκεια ἀκολουθιῶν, λατρευτικῶν καί λειτουργικῶν συνάξεων, ὡς ἐπί τό πλεῖστον κατά τήν θεία Λειτουργία, ὅπως ἐπίσης καί σέ διάφορα συνέδρια.

Ὁ λόγος, ἄν καί διακρίνεται ἀπό τό αὐθόρμητο τῆς στιγμῆς, δέν ἐκφράζει ἀτομικές σκέψεις, ἀλλά ἐμπνέεται ἀπό τήν λατρευτική ἀτμόσφαιρα, εἶναι ἐκκλησιαστικός καί ἐκφράζει τήν θεολογία καί τήν ἐμπειρία τῆς Ἐκκλησίας καθώς καί τόν πλοῦτο τῆς πνευματικῆς καί ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς.

Ἐκκλησιαστικός Σφυγμός

Τό βιβλίο αὐτό περιλαμβάνει διάφορα ἄρθρα πού γράφτηκαν κατά τήν διάρκεια τῆς εἰκοσαετοῦς ἀρχιερατικῆς διακονίας (1995–2015) τοῦ συγγραφέα. Προσεγγίζονται θεολογικά τά σύγχρονα κοινωνικά καί πολιτιστικά δρώμενα ὥστε ὁ ἀναγνώστης νά «ὀσφρανθῆ» καί νά «συλλάβη» τόν ἐκκλησιαστικό σφυγμό καί τόν πλοῦτο τῆς ὀρθόδοξης θεολογίας.

Ἡ Ἐκκλησία, πέρα ἀπό ἀνθρώπινα λάθη, εἶναι ὁ χῶρος τῆς ἀληθινῆς ζωῆς μέσα στόν ὁποῖο ἔχουμε τήν δυνατότητα νά ἀποκτήσουμε κοινωνία μέ τόν Θεό. Ἔχει μεγάλη διεισδυτικότητα στήν σύγχρονη προβληματική κοινωνία καί ἡ παρουσία της εἶναι πάντοτε εὐεργετική. Ἔχει τόν ἀποκαλυπτικό θεολογικό λόγο, ἀποβλέπει στήν Σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου καί κάνει τά πάντα γιά νά ἐπιτύχη τόν σκοπό της. Μέ τήν θεολογία καί τήν ζωή της ἀνταποκρίνεται σέ κάθε ἀναζήτηση καί μᾶς δίνει τήν δυνατότητα νά ἀποκτήσουμε ἀπό τήν παροῦσα ζωή ἐμπειρίες τῆς αἰωνίου ζωῆς.

Ὁδίτες καί πολίτες

Ἡ Ἐκκλησία ζῆ στόν χῶρο καί στόν χρόνο, ἀλλά δέν ταυτίζεται μέ τά συστήματα τοῦ αἰῶνος τούτου καί δέν μπορεῖ νά ἐκκοσμικεύεται ἀπό τήν νοοτροπία τοῦ κόσμου τούτου. Εἶναι ἀνοικτή σέ ὅλους, δέν κλείνεται σέ ἀνθρώπινα σχήματα καί σέ ποικίλες διαιρέσεις. Ἔχει ἄλλους σκοπούς καί προτεραιότητες καί γι' αὐτό ἀντιμετωπίζει τά πάσης φύσεως προβλήματα μέ πνευματικό τρόπο καί μέ τήν ἐνατένιση πρός τήν αἰώνια ζωή.

Μέσα σέ αὐτήν τήν προοπτική πρέπει νά δῆ κανείς τά κείμενα πού δημοσιεύονται σέ αὐτό τό βιβλίο. Εἶναι Ὁμιλίες πού ἐκφωνήθηκαν τήν περίοδο τῆς εἰκοσαετοῦς Ἀρχιερατείας (1995–2015) τοῦ συγγραφέα σέ διάφορα ἀκροατήρια ἐντός καί ἐκτός τῆς Ἑλλάδος. Ὡς «ὁδίτες καί πολίτες» ζοῦμε, κινούμαστε καί πολιτευόμαστε στόν χῶρο καί στόν χρόνο. Ἄν καί ἀνήκουμε σέ ἕνα ἐπίγειο πολίτευμα, ἡ ζωή μας προσδιορίζεται ἀπό τό οὐράνιο πολίτευμα καί τούς πνευματικούς νόμους πού τό διαπνέουν.

Οἱ Χριστιανοί μποροῦν νά ζοῦν σέ ὁποιαδήποτε πατρίδα, μέ τίς ὁποιεσδήποτε συνθῆκες καί πολιτικές ἐπιλογές, ἀλλά παραμένουν στήν πραγματική τους οἰκία, πού εἶναι ἡ Ἐκκλησία, καί ἐμπνέονται ἀπό τήν ζωή τοῦ Χριστοῦ καί τήν οὐράνια πολιτεία.

Γ΄
Νηπτικά–Ψυχοθεραπευτικά

Μιά βραδυά στήν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὄρους, Συζήτηση μέ ἐρημίτη γιά τήν «εὐχή»

Πρόκειται γιά τό πρῶτο βιβλίο τοῦ συγγραφέα, στό ὁποῖο καταγράφεται μέ μορφή συζήτησης ἡ προσωπική του ἀναζήτηση σχετικά μέ τήν προσευχή τοῦ Ἰησοῦ, τό «Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, ἐλέησόν με». Περιλαμβάνει τήν διδασκαλία τῶν Πατέρων γιά τά στάδια, τούς καρπούς, ἀλλά καί τίς πλάνες καί τόν πόλεμο τοῦ διαβόλου στούς ἀσκουμένους σέ αὐτήν τήν προσευχή, καθώς καί τήν διαφορά της ἀπό τόν διαλογισμό ἀνατολικοῦ τύπου. Ἰδιαίτερα στό βιβλίο αὐτό τονίζεται ἡ παρουσία πνευματικοῦ ὁδηγοῦ στήν ἄσκηση τῆς «εὐχῆς» καί ἡ ὑπακοή. Τήν προσευχή αὐτή μποροῦν νά ἐξασκοῦν ὅλοι οἱ Χριστιανοί, μοναχοί καί λαϊκοί, ἔγγαμοι καί ἄγαμοι. Ἡ ἐπίκληση τοῦ ὀνόματος τοῦ Ἰησοῦ δέν εἶναι μιά μονότονη ἐπανάληψη, οὔτε μιά ἀφηρημένη κατάσταση, ἀλλά τό φάρμακο πού θεραπεύει τήν ψυχή.

Ὁ Ὀρθόδοξος Μοναχισμός, ὡς Προφητική, Ἀποστολική καί Μαρτυρική ζωή

Ἀναλύεται ἡ θέση, ἡ ἀποστολή καί ἡ ἐπικαιρότητα τοῦ ὀρθόδοξου μοναχισμοῦ στόν σύγχρονο κόσμο.

Θίγονται θέματα ὅπως: τά γνωρίσματα τῶν ὀρθοδόξων μοναχῶν, τό μυστήριο τοῦ Σταυροῦ στήν μοναχική ζωή, ὁ ὀρθόδοξος μοναχισμός καί ἡ ἐκκοσμίκευσή του, ὁ ἁγιορείτικος καί σιναϊτικός μοναχισμός, Μοναχοί καί ἱεροί Κανόνες.

Ἡ ἐκκοσμίκευση τοῦ ὀρθόδοξου μοναχισμοῦ ἔγκειται στό ὅτι ἀλλοιώνεται ὁ σκοπός του, πού εἶναι ἡ μετάνοια, καί στό ὅτι χάνεται καί ἡ ἡσυχαστική μέθοδος, διά τῆς ὁποίας ὁ ἄνθρωπος φθάνει στήν μέθεξη τῆς Χάριτος τοῦ Θεοῦ. 

Ἡ ἀξία τοῦ μοναχισμοῦ δέν φαίνεται στήν κοινωνική προσφορά καί τήν ἱεραποστολή, ἀλλά στήν διαφύλαξη τῆς ἱερᾶς ἡσυχίας, πού εἶναι ἡ μέθοδος καί ὁ τρόπος σωτηρίας τοῦ ἀνθρώπου.

Ὀρθόδοξη Ψυχοθεραπεία, Πατερική θεραπευτική ἀγωγή

Παρουσιάζεται: τί εἶναι ὁ νοῦς, ἡ καρδιά, οἱ λογισμοί, τά πάθη, ἡ νήψη, ἡ νοερά ἡσυχία, ἡ νέκρωση τῆς ψυχῆς καί τῆς καρδιᾶς, ὁ σκοτασμός τοῦ νοῦ, ποιός εἶναι ὁ ὀρθόδοξος θεραπευτής. 

Ἡ Ὀρθόδοξη ψυχοθεραπεία δίνει ἀπαντήσεις στά ἐρωτήματα αὐτά καί σέ ἄλλα ἀκόμη καί ἀποτυπώνει τήν διδασκαλία τῶν ἁγίων Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας γιά τήν θεραπεία τῆς ψυχῆς.

Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία δέν εἶναι θρησκεία, ἀλλά εἶναι κυρίως θεραπευτική ἐπιστήμη, πού μέ τήν θεολογία καί τήν ζωή της ἀνταποκρίνεται σέ κάθε ὀδυνηρή ἀναζήτηση καί ἀναπαύει καί τόν πιό δύσκολο ἀναζητητή. Ἡ Ἐκκλησία εἶναι πνευματικό θεραπευτήριο. Ἡ ἀπομάκρυνση τοῦ νοῦ ἀπό τόν Θεό, ἡ ἀπώλεια τῆς θείας Χάριτος, ἔχει συνταρακτικές συνέπειες γιά ὅλη τήν ζωή.

«Ἡ ἰατρική ἐν Πνεύματι ἐπιστήμη», Ἡ πράξη τῆς ὀρθόδοξης ψυχοθεραπείας

Εἶναι ἡ συνέχεια τοῦ προηγούμενου βιβλίου. Ἀναλύεται τό πῶς μπορεῖ κανείς νά ἀποδεσμευθῆ ἀπό τήν φιλαυτία, τήν φιληδονία, τόν φθόνο, τήν φαντασία. Πῶς πρέπει νά ἀντιμετωπίζουμε τά ὄνειρα, τίς θλίψεις, ποιά εἶναι ἡ πνευματική ἱερωσύνη, ἡ πνευματική πατρότητα, ἡ πνευματική ὑγεία.

Γίνεται λόγος γιά τήν ἀγωγή τῶν παιδιῶν, τήν θεία Πρόνοια, τήν ὑπέρβαση τοῦ θανάτου, τήν θέωση.

Ἡ θεραπεία τοῦ ἀνθρώπου, πού βρίσκεται στήν ἀνακάλυψη τῆς νοερᾶς ἐνέργειας καί στήν διάκρισή της ἀπό τήν λογική ἐνέργεια, ξεκινᾶ μέ τήν συνειδητοποίηση τῆς ἀσθένειας καί τήν ἀναζήτηση θεραπείας καί θεραπευτοῦ.

Ψυχική ἀσθένεια καί ὑγεία

Εἶναι συνέχεια τοῦ προηγούμενου βιβλίου, καί σέ αὐτό δίνονται ἀπαντήσεις στά ἐρωτήματα:

Τί εἶναι τά πάθη καί πῶς μποροῦμε νά τά διακρίνουμε. Πῶς νοεῖται ἡ θεραπεία τῆς ψυχῆς. Ἀπό ποῦ προέρχονται οἱ λογισμοί. Πῶς μεταμορφώνονται τά συναισθήματα σέ πνευματικά βιώματα. Ὁ πνευματικός μπορεῖ νά γίνη εἴδωλο; Ὑπάρχει σχέση καί ἐξάρτηση τοῦ πνευματικοῦ ἀπό τόν ψυχολόγο; Εἶναι ὅλοι οἱ ἱερεῖς κατάλληλοι ὥστε νά θεραπεύουν τούς ἀνθρώπους;

Παρουσιάζονται ὡς πρωτότυπη συζήτηση, ἕνας διάλογος τοῦ συγγραφέα μέ μιά συντροφιά χριστιανῶν κατά τόν ὁποῖο θίγονται βασικά θέματα τῆς πνευματικῆς ζωῆς προσαρμοσμένα στίς ἀπαιτήσεις τοῦ σύγχρονου ἀνθρώπου.

Ὑπαρξιακή ψυχολογία καί ὀρθόδοξη ψυχοθεραπεία

Στήν ἐποχή μας ὑπάρχει ἔντονη ἀναζήτηση καί ἀνάγκη τῆς ψυχοθεραπείας. Ἡ σύγχρονη καί ἐπίκαιρη ψυχολογική σχολή πού ὀνομάζεται «λογοθεραπεία», μέ ἐκφραστή της τόν Victor Frankl, διαφοροποιεῖται ἀπό ἄλλες ψυχαναλυτικές σχολές καί πλησιάζει ἀπό πλευρᾶς μεθοδολογίας καί ἀρχῶν περισσότερο πρός τήν ὀρθόδοξη παράδοση. Αὐτό ἀναλύεται στό βιβλίο αὐτό.

Παρουσιάζεται ἡ διαφορά μεταξύ λογοθεραπείας καί ψυχανάλυσης, ἡ τραγική τριάδα (πόνος, θάνατος, ἐνοχή), οἱ νοογενεῖς καί ψυχογενεῖς νευρώσεις κ.. ἄ

Ἡ ἀξία τῆς ὀρθόδοξης ψυχοθεραπείας βρίσκεται στό ὅτι δέν δίνει ἁπλῶς ἕνα νόημα ζωῆς στόν ἄνθρωπο, ὅπως ἡ «λογοθεραπεία», ἀλλά τοῦ δίνει τήν δυνατότητα νά ἀποκτήση πνευματική ἰσορροπία, ὑγεία, ἐσωτερική πνευματική πληρότητα καί τοῦ προσφέρει τό μεγαλύτερο νόημα, πού εἶναι ἡ κοινωνία καί ἑνότητα μέ τόν Θεό.

Τό Μυστήριο τῆς παιδείας τοῦ Θεοῦ

Ὁ Θεός ἐργάζεται μέ τρόπο ἀκατανόητο γιά τήν ἀνθρώπινη λογική. Παιδαγωγεῖ τόν ἄνθρωπο γιά νά φθάση στήν τέλεια κοινωνία μαζί Του. Παρουσιάζεται τό μυστήριο τῆς πνευματικῆς ἀναγεννήσεως τοῦ ἀνθρώπου.

Ἁγία Γνώση «Τά ὡραῖα τῶν ἔνδον»

Τό βιβλίο αὐτό ἐκδόθηκε ἀπό τήν Ἱερά Μεγίστη Μονή Βατοπαιδίου Ἁγίου Ὄρους. Περιλαμβάνει ἀπομαγνητοφωνημένες ὁμιλίες καί συζητήσεις τοῦ συγγραφέα μέ τόν Ἡγούμενο π. Ἐφραίμ καί τήν ἀδελφότητα τῆς Μονῆς, οἱ ὁποῖες πραγματοποιήθηκαν, ἔπειτα ἀπό πρόσκληση τοῦ Ἡγουμένου, ἀπό τό 2015–2019. 

Ἀφορᾶ εὐρεία θεματολογία σχετικά μέ ἀνθρωπολογικά, ἀσκητικά, μοναχικά, λειτουργικά καί δογματικά ζητήματα στό πλαίσιο τοῦ Ὀρθόδοξου μοναχισμοῦ καί τῆς νηπτικῆς καί ἡσυχαστικῆς παράδοσης τῆς Ἐκκλησίας.

Δ΄
Ἁγιολογικά–Βιογραφικά

Ὁ Βλέπων, Βίος καί πολιτεία τοῦ προφήτου Σαμουήλ τοῦ βλέποντος σέ σύγχρονη ἀναφορά

Ἡ ἑρμηνευτική ἀνάλυση πού ἐπιχειρεῖται πάνω στά ἱστορικά γεγονότα τά ὁποῖα συνδέονται μέ τήν ζωή καί τό ἔργο τοῦ Προφήτη Σαμουήλ, εἶναι ἐπίκαιρη καί φανερώνει τήν προσωπική, διαρκῆ καί ποικιλότροπη ἐπέμβαση τοῦ Θεοῦ στόν κόσμο καί τήν ἱστορία. 
Διαπιστώνεται ὅτι ἡ πνευματική ζωή ἀναπτύσσεται στόν ἄνθρωπο ἐκεῖνον πού, ὅπως ὁ Προφήτης Σαμουήλ, ἀνταποκρίνεται στήν ἐνέργεια τῆς θείας Χάριτος. 

Ἰδιαίτερα μπορεῖ κανείς νά δῆ τόν τρόπο διαπαιδαγωγήσεως τῶν παιδιῶν, τήν σχέση μεταξύ πνευματικῶν πατέρων καί πνευματικῶν παιδιῶν, τίς συνέπειες τῆς ἁμαρτίας στήν προσωπική καί κοινωνική ζωή, ἀπαραίτητα στοιχεῖα γιά τήν ἐκκλησιαστική ἀγωγή τῶν παιδιῶν, τήν θεολογική ἔννοια τῆς προφητείας, τήν ἀποστασία τοῦ λαοῦ καί τῶν ἡγετῶν του, τήν σημασία τῆς ἐξουσίας καί πῶς πρέπει νά διοικοῦν οἱ ἄρχοντες τόν λαό.

Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς ὡς Ἁγιορείτης

Σέ μιά δύσκολη καί ταραχώδη ἐποχή ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὡς ἐμπειρικός θεολόγος καί ὡς ἀπλανής ἑρμηνευτής τῶν Γραφῶν ἐκφράζει ὅλη τήν Πατερική καί Ἐκκλησιαστική ζωή καί ἐμπειρία. Θέτει τίς θεολογικές προϋποθέσεις τῆς νοερᾶς προσευχῆς καί τοῦ ἀκτίστου Φωτός. Ἀντιμετωπίζει τούς Ζηλωτές ὡς γνήσιος ἡσυχαστής καί δέν ἐμπλέκεται σέ πολιτικές διαμάχες.

Ἡ διδασκαλία του, πού εἶναι καρπός τῆς ἡσυχαστικῆς του ζωῆς πού ἔζησε στό Ἅγιο Ὄρος, εἶναι ἀρκετά σύγχρονη γιά τήν ἐποχή μας, στήν ὁποία ἐπικρατοῦν τά ἴδια φιλοσοφικά, θεολογικά καί κοινωνικά ρεύματα, γι᾽ αὐτό καί πρέπει ὄχι μόνο νά μελετηθῆ, ἀλλά καί νά ἐφαρμοσθῆ.

Κόσμημα τῆς Ἐκκλησίας 

Βίος καί πολιτεία «τοῦ ταπεινοῦ καί πράου Ἐπισκόπου κοσμήσαντος τήν Ἐκκλησίαν τοῦ Χριστοῦ» ἀειμνήστου Ἐπισκόπου Ἐδέσσης Καλλινίκου. Μαρτυρία γιά ὁσιακή μορφή, ὁσιακή ζωή καί ὁσιακό τέλος (1919–1984).

Ἕνας διάφανος, ἀθόρυβος Ἱεράρχης, ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ, πού μέ τήν ζωή του δόξασε τό ὄνομα τοῦ Θεοῦ καί τίμησε τήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία. Τό περιεχόμενο τῆς Διαθήκης του εἶναι ἕνα καταπληκτικό μνημεῖο χριστιανικοῦ λόγου.

Ὁ ἴδιος, ὁ ὁποῖος ἁγιοκατατάχθηκε ἀπό τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο, εἶναι μιά ζωντανή παρουσία στίς ἡμέρες μας.

Ὁ ἅγιος Καλλίνικος Μητροπολίτης Ἐδέσσης, Πέλλης καί Ἀλμωπίας

Μεταξύ τῶν ἁγίων Ἐπισκόπων πού λάμπρυναν τό στερέωμα τῆς Ἐκκλησίας συγκαταλέγεται μιά ὁσιακή μορφή, ὁ νέος ἅγιος Ἐπίσκοπος, ὁ Μητροπολίτης Ἐδέσσης, Πέλλης καί Ἀλμωπίας Καλλίνικος, τόν ὁποῖο πρόσφατα ἁγιοκατέταξε τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο κατόπιν προτάσεως τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος.

Τό βιβλίο αὐτό μᾶς δίνει τήν αὐθεντική μαρτυρία ὅτι ὁ ἅγιος Μητροπολίτης Ἐδέσσης Καλλίνικος ἦταν μιά μεγάλη ἐκκλησιαστική μορφή μέ ὁσιακή βιοτή καί ὁσιακά τέλη. Ἦταν ἕνας ἀσκητής Ἐπίσκοπος, ἕνας ἄρχοντας τῆς ἀγάπης, μέ ὀρθόδοξο φρόνημα καί ἐκκλησιαστικό ἦθος, μέ ἱεραποστολικό ζῆλο πού ἀπέσπασε τήν ἀγάπη τοῦ ποιμνίου του καί κόσμησε τήν Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ. 

Μέ τήν μεταμορφωμένη ζωή του καί τόν ἀναγεννητικό του λόγο ἔδωσε σέ ὅσους τόν γνώρισαν, ἀλλά καί στίς ἑπόμενες γενιές τό ζωντανό παράδειγμα τῆς κατά Χριστόν ζωῆς. Οἱ θαυματουργικές ἐπεμβάσεις του, τά πάμπολλα σημεῖα τῆς παρουσίας του καί οἱ πολλές θεραπεῖες τῶν ἀσθενειῶν μαρτυροῦν «ἔργῳ καί λόγῳ» τήν ἁγιότητά του. 

Ἀναμνήσεις ἀπό τόν ἅγιο Καλλίνικο, Μητροπολίτη Ἐδέσσης καί κείμενα ἁγιοκατάταξης

Στό παρόν βιβλίο δημοσιεύονται ἀναμνήσεις κληρικῶν, μοναχῶν καί λαϊκῶν πού γνώρισαν τόν ἅγιο Καλλίνικο, Μητροπολίτη Ἐδέσσης, Πέλλης καί Ἀλμωπίας.

Πρόκειται γιά ἀναμνήσεις πού δέν εἶναι ἀπόρροια σκέψεων, ἐπιστημονικῶν ἀναλύσεων καί φαντασίας, ἀλλά αὐθεντικές καταγραφές. Ὅσα παρουσιάζονται στό βιβλίο περιγράφουν, σκιαγραφοῦν καί ἁγιογραφοῦν τόν βίο καί τήν πολιτεία ἑνός ἁγίου Μητροπολίτου τῆς ἐποχῆς μας. 

Ἀκόμη, δημοσιεύονται τά κείμενα καί οἱ ἀποφάσεις γιά τήν ἁγιοκατάταξή του ἀπό τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο, ὅπως καί τά κηρύγματα στόν πρῶτο ἑορτασμό τῆς μνήμης του καί τῆς ἀνακομιδῆς τῶν λειψάνων του. 

Ἡ ὁδός πρός τήν ἁγιότητα

Ἄν ὑπάρχει μιά ἀλλαγή στήν ἐποχή μας πού συνιστᾶ ἐκκοσμίκευση εἶναι ἡ ἀπώλεια τῶν κριτηρίων τῆς ὀρθοδόξου πνευματικότητας καί ἁγιότητας. Ζοῦμε σέ μιά ἐποχή στήν ὁποία τονίζεται, κυρίως, τό «τί» καί ὄχι τό «πῶς». Ὁμιλοῦμε συνεχῶς γιά τό τί εἶναι ὁ ἅγιος καί ὄχι γιά τό πῶς γίνεται κανείς ἅγιος. Ἔχει, ὅμως, μεγάλη σημασία τό «πῶς» γίνεται κανείς ἅγιος, γιατί αὐτό τό «πῶς» δείχνει τήν ὁδό πού ὁδηγεῖ στήν ἁγιότητα καί τίς θεολογικές προϋποθέσεις νά γίνη κανείς ἅγιος.

Ὁ ἅγιος Καλλίνικος ὡς νέος, ὡς θεολόγος, ὡς στρατιώτης, ὡς Πρωτοσύγκελλος–Πρεσβύτερος, ὡς Ἐπίσκοπος ἀγάπησε πολύ τόν Χριστό, βάδισε αὐτήν τήν «ὁδόν τοῦ Θεοῦ» μέχρι τέλους καί ἔφθασε στό «πέρας» τῆς ὁδοῦ. Ἦταν ἕνας «θεοδρόμος», ἦταν ἕνας «ὁδίτης» πού ἤθελε νά γίνη «πολίτης» τῆς οὐράνιας πατρίδας. Μέ τόν κατά Χριστόν βίο καί τήν πολιτεία του, μέ τόν τρόπο πού ἀντιμετώπισε τίς πολλές δοκιμασίες καί τούς πειρασμούς πού εἶχε στήν ζωή του, μέ ἀποκορύφωμα τήν ἀσθένειά του, μᾶς ἔδειξε «τήν ὁδό πρός τήν ἁγιότητα» καί εἶναι ἕνα αὐθεντικό πρότυπο ἁγιότητας γιά τήν ζωή ὄχι μόνον τῶν Ἐπισκόπων, ἀλλά καί κάθε Χριστιανοῦ. 

Αὐτό τό «πῶς» τῆς ἁγιότητας, αὐτήν, «τήν ὁδό πρός τήν ἁγιότητα» θά παρακολουθήση ὁ ἀναγνώστης στό παρόν βιβλίο. Εἶναι ἕνας πνευματικός καθρέπτης μέσα στόν ὁποῖο θά πρέπει συχνά νά καθρεπτιζόμαστε γιά νά διακρίνουμε τήν μέθοδο καί τήν ὁδό τῆς ἁγιότητας.

«Οἶδα ἄνθρωπον ἐν Χριστῷ». Βίος καί πολιτεία τοῦ Γέροντος Σωφρονίου τοῦ ἡσυχαστοῦ καί θεολόγου

Κατάθεση προσωπικῆς μαρτυρίας γιά τόν ἅγιο Σωφρόνιο, τόν ὁποῖον γνώρισα προσωπικά κατά τίς πολλές ἐπισκέψεις μου στήν Ἱερά Μονή τοῦ, τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Προδρόμου, στήν περιοχή Essex τῆς Μεγάλης Βρετανίας. Πρόκειται γιά Ρῶσο, κατά τήν καταγωγή, πού ἀσκήθηκε στήν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὄρους καί δημιούργησε τήν Ἱερά Μονή τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Προδρόμου στό Essex.

Στό πρόσωπο τοῦ Γέροντα Σωφρονίου, ἀνθρώπου μέ σπάνια πνευματική γνώση καί θεοπτικές ἐμπειρίες, συγκεντρώνονται τά στοιχεῖα ἑνός μεγάλου Πατέρα τῆς Ἐκκλησίας πού ἔζησε στήν ἐποχή μας.

Ὁ ἅγιος Σωφρόνιος ὁ Ἁγιορείτης καί ἡσυχαστής

Ὁ ἅγιος Σωφρόνιος, ὁ νέος ἅγιος στόν πολύφωτο οὐρανό τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας, εἶναι ἕνα σπάνιο δῶρο τοῦ Θεοῦ στήν ἐποχή μας, μιά ἀνεξάντλητη μορφή πού δύσκολα μπορεῖ κανείς νά τήν παρουσιάση στήν ὁλότητά της. 

Στό βιβλίο αὐτό παρουσιάζεται ὁ βίος καί ἡ πολιτεία τοῦ ἁγίου Σωφρονίου, ἑνός Ρώσου μοναχοῦ πού ἔζησε 25 χρόνια στό Ἅγιον Ὄρος κυρίως ὡς ἐρημίτης. Κατατίθεται ἡ θεολογία καί ἡ ὁμολογία του, καθώς ἐπίσης κατατίθεται ἡ προσωπική μαρτυρία τοῦ συγγραφέα γιά τόν ἅγιο, ὅπως τόν γνώρισε.

Πρόκειται γιά τόν χαρισματοῦχο ἄνθρωπο, πού ἦταν κάτοχος μεγάλης ἀνθρώπινης γνώσης, ἀλλά καί θεολόγος πλούσιας ἀποκαλυπτικῆς ἐμπειρίας. Ὁ ἅγιος Σωφρόνιος εἶναι ὁ νέος διάδοχος τῶν Προφητῶν, τῶν Ἀποστόλων καί τῶν μεγάλων Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας. Ἔζησε μέσα σέ βαθειά μετάνοια τό μυστήριο τῆς σωτηρίας, εἶχε θεοπτικές ἐμπειρίες τοῦ ἀκτίστου Φωτός, δίδαξε αὐθεντικῶς, καθοδήγησε τούς ἀνθρώπους καί ἀνέπτυξε σέ αὐτούς τήν ἔμπνευση, τόν πόθο καί τήν ὁρμή πρός τόν Θεό. Μέ τήν ἀδιάλειπτη προσευχή του γιά ὅλον τόν κόσμο ζοῦσε τήν ὀρθόδοξη οἰκουμενικότητα, γι' αὐτό καί ἦταν πολίτης ὅλης τῆς γῆς καί ἄξιος κληρονόμος τῆς πνευματικῆς παρακαταθήκης τοῦ ἁγίου Σιλουανοῦ τοῦ Ἀθωνίτου.

Ἡ μεγάλη προσφορά τοῦ ἁγίου Σωφρονίου στήν ἐποχή μας βρίσκεται στό ὅτι ἐπαναδιατύπωσε τήν διδασκαλία τῶν ἁγίων Πατέρων στόν 20ό αἰώνα καί μᾶς τήν παρουσίασε μέσύγχρονους  ὅρους μέσα ἀπό τή δική του ἐμπειρία τῆς θεώσεως.

Ὁ ἅγιος Παΐσιος ὁ Ἁγιορείτης ὡς ἐμπειρικός θεολόγος

Μαρτυρική κατάθεση γιά ἕναν «ζωντανό ὀργανισμό» τῆς Ἐκκλησίας. Οἱ ἅγιοι εἶναι οἱ ἐμπειρικοί θεολόγοι.

Μαρτυρία γιά τήν ἁγιότητα καί τίς ὑψηλές θεοπτικές ἐμπειρίες ἑνός συγχρόνου μεγάλου Ἁγίου τῆς Ἐκκλησίας μας, ὁ ὁποῖος ἄσκησε μεγάλη ἐπιρροή ὄχι μόνο στούς Ὀρθοδόξους Χριστιανούς, ἀλλά καί σέ ἑτεροδόξους καί ἀλλοθρήσκους, ἀκόμη καί σέ ἀπίστους. 

Εἶναι ἕνα βιβλίο πού μᾶς ὑποδεικνύει τόν τρόπο βιώσεως τῆς πνευματικῆς ζωῆς, τόν ἀληθινό δρόμο τοῦ μοναχισμοῦ καί τό τί εἶναι ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία.

Ὁ ἅγιος Παΐσιος ὁ Ἁγιορείτης αὐτοβιογραφούμενος

Μιά ἰδιαίτερη, ἀποκαλυπτική αὐτοβιογραφία, πού σκοπό ἔχει νά ἀκουσθῆ ὁ αὐθεντικός αὐτοβιογραφικός λόγος τοῦ ἁγίου Παϊσίου. Ὁ λόγος τοῦ ἁγίου εἶναι ἄμεσος, ἁπλός, διεισδυτικός καί ἀποκαλυπτικός, πολλές φορές προφητικός, ἀπόρροια τῆς μεγάλης του ἀσκήσεως, τῆς πνευματικῆς του ἐμπειρίας, ἀλλά καί τῆς φωτίσεώς του ἀπό τόν Θεό. Εἶναι βγαλμένος ἀπό τήν φλογισμένη γιά τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ καί τῶν ἀνθρώπων καρδιά του, τήν ὁποία «ἔκοβε κομμάτια», ὅπως ἔλεγε, καί τήν σκορποῦσε σέ ὅλους, ἰδίως σέ αὐτούς πού εἶχαν περισσότερη ἀνάγκη.

Παλαιόν ὄφλημα

Μιά προσωπική μαρτυρία γιά τόν μακαριστό Μητροπολίτη Δρυϊνουπόλεως Πωγωνιανῆς καί Κονίτσης κυρό Σεβαστιανό.
Ἡ πολυκύμαντη ζωή ἑνός σπάνιου Ἱεράρχη πού ἦταν ἕνας χαρισματοῦχος ἡγέτης, ἱεραπόστολος καί ἐθναπόστολος μέ ἀπέραντη ἀγάπη γιά τόν Θεό, τήν Ἐκκλησία, τήν Πατρίδα καί τόν ἄνθρωπο.
Γνωστός ὄχι μόνον στό Πανελλήνιο, ἀλλά καί ἐκτός Ἑλλάδος γιά τούς ἀγῶνες του ὑπέρ τῶν δικαιωμάτων καί τῆς ἐλευθερίας τῶν Ἑλλήνων τῆς Βορείου Ἠπείρου.

Εἰς μνημόσυνον

Βιογραφικά καί αὐτοβιογραφικά τῶν γονέων τοῦ συγγραφέα Σωτηρίου καί Εὐτυχίας καί τῆς θείας του Παρασκευῆς.

Τρεῖς ἄνθρωποι τοῦ λαοῦ σέ δύσκολες οἰκογενειακές καί κοινωνικές συνθῆκες ζωῆς, ἀλλά μέ ἐκκλησιαστικό φρόνημα καί πνευματική παιδεία. Στό βιογραφικό αὐτό βιβλίο ὑπάρχει ἄφθονο ὑλικό γιά τήν οἰκογενειακή ζωή, τίς σχέσεις τῶν συζύγων, τήν διαπαιδαγώγηση τῶν παιδιῶν, τήν προσφορά τῶν συγγενικῶν προσώπων στήν οἰκογένεια, τόν ρόλο τοῦ πνευματικοῦ. Ἐπίσης, καταγράφονται τά κοινωνικά δεδομένα τῆς κοινωνίας τῶν Ἰωαννίνων κατά τήν Ἰταλική καί Γερμανική κατοχή, τόν Ἐμφύλιο πόλεμο καί οἱ κοινωνικές συνέπειές τους.

Παρά τό γεγονός ὅτι ἡ ἐποχή κατά τήν ὁποία ἔζησαν ἔχει ἀλλάξει πάρα πολύ σέ σχέση μέ τήν δική μας, μποροῦμε ὅμως νά διδαχθοῦμε ἀπό τόν τρόπο τῆς ζωῆς τους καί τά ἐρείσματα στά ὁποῖα στήριζαν τήν πορεία τους.

Ἡ Γερόντισσα Φωτεινή
ἀπό τό σημειωματάριό της, τήν ἀλληλογραφία της 
καί τίς ἀναμνήσεις ὅσων τήν ἀγάπησαν

Παρουσιάζεται ἡ ζωή, τό ἔργο καί ἡ προσωπικότητα τῆς μακαριστῆς Γερόντισσας Φωτεινῆς, Καθηγουμένης τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Γενεθλίου τῆς Θεοτόκου -Πελαγίας τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Θηβῶν, Λεβαδείας καί Αὐλίδος. 

Προικισμένη μέ πολλά χαρίσματα ἀπό τόν Θεό, δυναμική καί πληθωρική, μέ καρδιακή ἁπλότητα, μέ ἔντονη καί κρυφή ἐσωτερική ζωή, μέ μεγάλη ὁρμή γιά τόν Θεό καί ἀγάπη στήν μοναχική ζωή ἄφησε διαρκῆ μνήμη καί ζωντανή πνευματική κληρονομιά στίς καρδιές ὅσων τήν γνώρισαν καί τήν ἀγάπησαν. 

Ἐργάσθηκε μαζί μέ τήν Ἀδελφότητα μέ ἐνθουσιασμό καί ζῆλο γιά τήν ἀνακαίνιση καί τήν κτιριακή ἀνασυγκρότηση τῆς Ἱερᾶς Μονῆς ὑπό τήν αἰγίδα καί στοργική προστασία τοῦ τότε Μητροπολίτη Θηβῶν κ. Ἱερωνύμου (1987-2007) καί νῦν Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν καί Πάσης  Ἑλλάδος, ὁ ὁποῖος τήν ἔκειρε μοναχή καί τήν ἐνθρόνισε Ἡγουμένη.

Ἡ πνευματική πορεία τῆς Γερόντισσας εἶχε τέτοια καθαρότητα καί ἁγνότητα, ἀπεριόριστο ζῆλο, ἔντονη ἀγάπη καί σταθερό προσανατολισμό πρός τόν Θεό ἀπό τά παιδικά της χρόνια ἕως τήν κοίμησή της πού μπορεῖ νά ἀποτελέση παράδειγμα εἰλικρινοῦς ἀγώνα καί ἀφοσίωσης στόν Θεό γιά πολλούς ἀνθρώπους πού ἔχουν τίς ἴδιες ἀναζητήσεις.

 

Ε΄
Ἱστορικά–Κοινωνικά

Γέννημα καί θρέμμα Ρωμηοί

Ἡ Ρωμηοσύνη δέν εἶναι ἕνα διανοητικό ἰδεολόγημα, οὔτε μιά ἀναφορά στό παρελθόν, ἀλλά τό αὐθεντικό καί ἀληθινό βίωμα, πού στηρίζεται στήν ὀρθόδοξη πίστη καί ζωή καί μπορεῖ νά ἀναγεννήση καί ἄλλους πολιτισμούς. 

Εἶναι ἀνάγκη νά γνωρίσουμε ὅλα τά στοιχεῖα πού συγκροτοῦν τήν παράδοσή μας διότι θά μᾶς βοηθήσουν νά μή χάσουμε τήν ταυτότητά μας καί νά μήν ἀφομοιωθοῦμε ἀπό ἄλλους πολιτισμούς. 

Ἀνατολικά τόμος Α´, κοινωνικά καί θεολογικά κείμενα ἐμποτισμένα στό πνεῦμα τῆς Ἀνατολικῆς Ἐκκλησίας

Ἡ Ἐκκλησία ἔχει τήν δυνατότητα νά θεραπεύση τίς πληγές τῆς σύγχρονης κοινωνίας προσφέροντας οὐσιαστικές λύσεις σέ προβλήματα ὅπως: ναρκωτικά, AIDS, γάμος, σύλληψη τοῦ ἐμβρύου, ἡ μεταγλώττιση τῶν λατρευτικῶν κειμένων, ἡ θεία Κένωση, Ἐκκλησιαστική περιουσία καί φιλανθρωπία καί ἄλλα κείμενα πού βοηθοῦν τόν ἀναγνώστη νά βρῆ οὐσιαστικές λύσεις στίς προσωπικές τραγωδίες μέ κοινωνικές συνέπειες καί νά ἀπαλλαγῆ ἀπό τίς ποικίλες κακοδαιμονίες τῆς ζωῆς.

Ὀρθόδοξος καί δυτικός τρόπος ζωῆς, (Ἀνατολικά τόμος Β΄)

Ἡ Ἀνατολή καί Δύση δέν συνδέονται ἁπλῶς μέ ἕνα γεωγραφικό χῶρο, ἀλλά βιώνονται παντοῦ. 

Ὁ σχολαστικισμός καί τά ἀδιέξοδα τοῦ δυτικοῦ τρόπου ζωῆς ὁδηγοῦν στήν ἀναζήτηση τῆς ὀρθόδοξης παράδοσης. 

Τά κείμενα: Ὀρθόδοξη καί δυτική Παράδοση στήν ζωή μας, ἡ δημιουργία τοῦ κόσμου, οἱ λόγοι τῶν ὄντων, ἑρμηνεία στό «Πάτερ ἡμῶν», τό ἔργο τοῦ διαβόλου, ἐξομολόγηση καί ψυχοθεραπεία, σωματική καί πνευματική παρθενία, σχέσεις γονέων καί παιδιῶν, κλπ. ἐξαίρουν τήν σημασία καί τήν σπουδαιότητα τοῦ ὀρθοδόξου τρόπου ζωῆς.

Ταυτότητα καί Ταυτότητες 

Κυκλοφόρησε σέ μιά περίοδο (2002) πού στήν Ἑλλάδα ἐπικρατοῦσε πολύς θόρυβος σχετικά μέ τό θέμα τῆς ἀναγραφῆς ἤ ὄχι τοῦ θρησκεύματος στίς ἀστυνομικές ταυτότητες.

Ἡ Ὀρθοδοξία δέν εἶναι θρησκεία, ἀλλά Ἐκκλησία, καί ὡς Σῶμα Χριστοῦ δέν χάνει ποτέ τήν ταυτότητά της. Ἡ ἀναγεννητική δύναμη τῆς Ἐκκλησίας συντελεῖ στήν ἐπανεύρεση καί διαφύλαξη τῆς ἐκκλησιαστικῆς μας ταυτότητας.

Ἐντεύξεις καί Συνεντεύξεις

Παρά τήν πρόοδο τῆς ἐπιστήμης καί τῆς τεχνικῆς, ἡ ἐποχή μας χρειάζεται πρότυπα ζωῆς. 

Δαιμονολογία καί σατανισμός, ἠλεκτρονικός τύπος, νηφάλιος μέθη, ναρκωτικά, ἀνήλικοι παραβάτες καί θύματα, Ὀρθοδοξία καί σύγχρονη ζωή, Νέοι καί Ἐκκλησία καί ἄλλα θεολογικά καί κοινωνικά θέματα πού προσφέρουν ὁλοκληρωμένες λύσεις γιά ὅλα τά προβλήματα πού ἀπασχολοῦν τόν σύγχρονο ἄνθρωπο, ἰδιαίτερα τούς νέους ἀναλύονται στό βιβλίο αὐτό.

Ποιότητα ζωῆς

Ἡ ποιότητα ζωῆς δέν ἐξαντλεῖται στήν οἰκονομική ἄνεση καί στήν καλλιτέρευση ἁπλῶς τῆς βιολογικῆς ζωῆς, ἀλλά στήν ὑπέρβαση τοῦ θανάτου καί στήν ἐσωτερική ἐλευθερία. 

Ἀπαντήσεις στίς ὑπαρξιακές ἀναζητήσεις καί στίς ἀνησυχίες τοῦ σύγχρονου ἀνθρώπου.

Ἡ νέα ζωή στήν ὁποία κατευθύνει ἡ Ἐκκλησία τόν ἄνθρωπο.

Παρεμβάσεις στήν σύγχρονη κοινωνία, τόμος Α΄

Ἡ Ἐκκλησία ἀπαντᾶ στά προβλήματα τῶν ἀνθρώπων πού δημιουργοῦν οἱ νέες συνθῆκες ζωῆς. Προσφέρει καί στήν σύγχρονη ἐποχή τόν θεολογικό της λόγο καί ἐργάζεται μέ σκοπό νά ἀφυπνίση καί νά προσανατολίση σωστά τόν λαό τοῦ Θεοῦ. Εἶναι τό πνευματικό νοσοκομεῖο πού θεραπεύει τίς πνευματικές ἀσθένειες τῶν ἀνθρώπων, ἀλλά καί ἡ οἰκογένεια πού προσφέρει ἀληθινή ἀγάπη, νόημα καί σκοπό στήν ζωή τῶν ἀνθρώπων. 

Εὐθανασία, ναρκωτικά, καύση τῶν νεκρῶν, ἐκτρώσεις σέ συνάρτηση μέ τό δημογραφικό πρόβλημα, μαγεία καί οἱ μάγοι, ἡ διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας γιά τόν γάμο, τήν γυναίκα, τόν χρόνο, τήν ἀγωγή τῶν παιδιῶν καί ἄλλα θέματα πού ἀναπτύσσονται στό βιβλίο αὐτό.

Παρεμβάσεις στήν σύγχρονη κοινωνία, τόμος Β΄

Ἡ ὀρθόδοξη οἰκολογία, τά λείψανα τῶν ἁγίων, οἱ λαϊκοί στήν Ἐκκλησία, ὁ Γέροντας Σωφρόνιος τοῦ Ἔσσεξ, διάκριση νοῦ καί λόγου στήν ὀρθόδοξη ἐμπειρία, ἐκκλησιαστική κατήχηση καί ἄλλα ἀντιμετωπίζονται μέσα ἀπό τήν πίστη τῆς Ἐκκλησίας.

Τό σῶμα τοῦ ἀνθρώπου, ἡ ἄσκηση καί ἡ ἄθλησή του 

Συνοπτική παρουσίαση τῆς διδασκαλίας τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας γιά τό ἀνθρώπινο σῶμα, πού γράφτηκε μέ ἀφορμή τήν διοργάνωση τῶν Ὀλυμπιακῶν Ἀγώνων στήν χώρα μας τό 2004.

Ἡ Ἐκκλησία ἐξασκώντας ποιμαντική ἀγωγή ἀσχολεῖται καί μέ τόν ἀθλητισμό, ὁ ὁποῖος θά πρέπει νά ἀποβλέπη στήν πνευματική ὁλοκλήρωση τοῦ ἀνθρώπου καί νά μήν εἶναι αὐτοσκοπός στήν ζωή του.

Σχέση μεταξύ ψυχῆς καί σώματος, διαφορά μεταξύ σωματικῆς καί πνευματικῆς ἀσκήσεως, σχέση μεταξύ ἀθλητισμοῦ καί χριστιανισμοῦ. Ὁ Χριστιανός ὡς ἀθλητής πού ἀγωνίζεται τόν «καλό ἀγώνα τῆς πίστεως».

AIDS. Ἕνας τρόπος ζωῆς 

Εἶναι ἀποτέλεσμα τῆς ἐμπειρίας του ἀπό τήν συμμετοχή του στήν Ἐθνική Ἐπιτροπή γιά τό AIDS τοῦ Ὑπουργείου Ὑγείας ὡς ἐκπρόσωπος τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος.

Ἡ θεραπεία τῆς νόσου δέν ἀντιμετωπίζεται μόνον μέ προγράμματα καί προτάσεις, ἀλλά μέ ἕναν τρόπο ζωῆς πού εἶναι ἡ ἐν Χριστῷ ζωή. Ἡ Ἐκκλησία εἶναι ἡ πνευματική ἐλεημοσύνη τῆς ἀνθρωπότητας, γιατί ζώντας μέσα σέ αὐτήν δέν παρατείνεται ἁπλῶς ἡ ζωή, ἀλλά ὑπερβαίνεται ὁ θάνατος. 

Ἐκκλησία καί πανδημία

Ἄρθρα–Κείμενα, Συνεντεύξεις καί Ἔγγραφα πρός καί ἀπό τήν Ἱερά Σύνοδο στά ὁποῖα παρουσιάζεται ὁ τρόπος μέ τόν ὁποῖο ὁ συγγραφέας ἀντιμετώπισε τά θεολογικά καί ἐκκλησιολογικά προβλήματα πού ἀνέκυψαν ἀπό τήν ἀσθένεια τῆς νέας πανδημίας. 
Ὡς ἐκπρόσωπος Τύπου τῆς Ἐκκλησίας στά Μέσα Γενικῆς Ἐνημέρωσης τήν πρώτη περίοδο τῆς πανδημίας, ἀλλά καί μετέπειτα μέ διάκριση κρατᾶ λεπτές ἰσορροπίες μεταξύ πίστεως καί ἐπιστήμης, Ἐκκλησίας καί Πολιτείας, Ἱερᾶς Συνόδου καί Χριστιανῶν–μελῶν τῆς Ἐκκλησίας καί διαφυλάσσει τήν ἑνότητα τῆς Ἐκκλησίας.

Ὑπάρχουν ὅρια μεταξύ Ἐκκλησίας καί ἐπιστήμης καί δέν θά πρέπει νά ὑπάρχει σύγχυση καί σύγκρουση μεταξύ τους, ὅπως ἐπίσης πρέπει νά δεχόμαστε τό Συνοδικό καί ἱεραρχικό πολίτευμα τῆς Ἐκκλησίας.

«Πραγμάτων ἔλεγχος», Ἐπίκαιρη ἀρθρογραφία σέ Ἐφημερίδες πανελλαδικῆς κυκλοφορίας, 1995–2015

Τά ἄρθρα πού συγκεντρώθηκαν στόν τόμο αὐτό ἀντιμετωπίζουν τήν σύγχρονη ἐκκλησιαστική καί κοινωνική πραγματικότητα μέ θετικό καί δημιουργικό τρόπο. Ἡ στάση τοῦ συγγραφέα ἀπένατι στά ἐκκλησιαστικά καί κοινωνικά θέματα εἶναι κριτική, ἀλλά ὄχι ἐλεγκτική ἤ ἀπορριπτική. Εἶναι μιά ἔμπρακτη ἀπόδειξη ἐπισκοπικῆς εὐθύνης, μιά παρέμβαση πού μαρτυρεῖ ὅτι ἡ Ἐκκλησία μέ τήν θεολογία καί τήν ζωή της, μέ τήν ποιμαντική της διακονία ἀνταποκρίνεται σέ κάθε ἀναζήτηση καί ἔχει τήν δυνατότητα νά προσφέρη ὅραμα καί νόημα ζωῆς στούς ἀνθρώπους πού ἀνήκουν σέ ὅλους τούς πολιτικούς καί κοινωνικούς χώρους.

Βίβλοι ἀνοίγονται, Βιβλιοκριτικές καί πρόλογοι σέ βιβλία, 1995–2015

Στόν παρόντα τόμο δημοσιεύονται κριτικές σέ βιβλία καί πρόλογοι πού γράφτηκαν κατά τήν διάρκεια τῆς εἰκοσαετίας τῆς ἐπισκοπικῆς μου διακονίας (1995–2015) μετά ἀπό παράκληση τῶν συγγραφέων νά προλογίσω τά ἔργα τους. Ἐπίσης, δημοσιεύονται καί πρόλογοι σέ βιβλία πού μεταφράστηκαν σέ ξένες γλῶσσες.

Ὡς ἀναγνώστης καί φίλος τοῦ βιβλίου, ὁ συγγραφέας εἰσδύει στήν σκέψη τῶν ἄλλων συγγραφέων, συμμετέχει στόν κόπο καί τήν χαρά τῶν ἐρευνητῶν, κάνοντας δημιουργική κριτική καί καταγράφει τίς ἐντυπώσεις του ἀπό τήν μελέτη τῶν βιβλίων μέσα ἀπό τήν προοπτική τοῦ δικοῦ του συγγραφικοῦ ἔργου. Μέ τήν «τέχνη τοῦ προλογίζειν» παρουσιάζει τό ἀποσταγμένο μήνυμα τῶν βιβλίων καί προβάλλει τήν δημιουργική ἐργασία τῶν συγγραφέων.

«Χωρίς ὑποσημειώσεις», Σχολιασμός γεγονότων 1995–2015

Ἕνα βιβλίο πού ἀνταποκρίνεται στά μεγάλα ἐπίκαιρα κρίσιμα γεγονότα πού, ἄν καί προκαλοῦν τό ἐνδιαφέρον καί τήν προσοχή πολλῶν ἀνθρώπων, πολλές φορές δημιουργοῦν σύγχυση στήν κοινωνία. Γραμμένο μέ ὀρθόδοξη θεολογική εὐαισθησία, ἐκκλησιαστικό ἦθος καί ὑπευθυνότητα, χωρίς στοχασμούς καί προκαταλήψεις, μᾶς μεταφέρει εἰδήσεις καί πληροφορίες γιά τόν ἄνθρωπο, τό περιβάλλον, τόν πολιτισμό, τήν θρησκεία, τήν ἱστορία, τήν ἐπιστήμη, τήν παράδοση τοῦ τόπου.

ΣΕΙΡΑ ΕΝΙΑΥΣΙΑ

Ἕνα μέρος τῆς ποιμαντικῆς διακονίας μου πού δημοσιεύεται ἀνά ἔτος καί ἀπαντᾶ στά σύγχρονα ἐκκλησιολογικά, ἱστορικά, κοινωνικά καί πολιτιστικά γεγονότα μέσα ἀπό τήν θεολογία τῆς Ἐκκλησίας.

Ὁ ἀναγνώστης ἔχει τήν δυνατότητα νά δῆ συγκεντρωμένη μιά πολυποίκιλη θεματολογία κατανεμημένη σέ ἀνάλογες ἑνότητες: Ἄρθρα, Σχόλια, Ὁμιλίες, Διάφορα, Γραπτά Κηρύγματα τοῦ Καλοκαιριοῦ γιά κάθε ἔτος σέ ξεχωριστό τεῦχος. 

Κείμενα σύντομα, αὐτοτελῆ, πού διακρίνονται ἀπό ποιμαντική εὐθύνη καί ἀγωνία. Προβληματίζουν καί ἀφυπνίζουν τήν συνείδηση τῶν ἀναγνωστῶν. Φανερώνουν τόν τρόπο μέ τόν ὁποῖο ἡ Ἐκκλησία μέ τήν θεολογία της δίνει νόημα καί ζωή σέ ὅλες τίς ἐκδηλώσεις τοῦ κοινωνικοῦ βίου.